تمكين

​

تمكين در لغت به معناي الزام است. با اين حال تمكين از منظر حقوق خانواده به معناي اطاعت و پيروي زن از شوهر در امور زندگي و روابط زناشويي بدون عذر شرعي است.

​

مطابق با قانون مدني كشور پس از ازدواج هر يك از زوجين نسبت به يكديگر داراي وظايفي هستند، يكي از اين تكاليف تمكين زن از شوهر است. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي الزام تمكين زن از شوهر مطابق قانون مي‌پردازيم.

الزام به تمكين زن از شوهر 

زن و مرد هر يك موظف هستند تا تكاليف خود را در برابر يكديگر انجام داده و با يكديگر حسن معاشرت داشته باشند. در غير اين صورت، مصداق نشوز تلقي شده و منجر به پيامدهايي براي هر يك از آنان مي‌شود. نشوز به معناي عدم تمكين يا عدم ايفاي هريك از وظايف و تكاليف ميان زوجين دانست. از منظر حقوقي و در قالب زندگي زناشويي هر گاه زن بدون عذر شرعي از همسر خويش در رفع نيازهاي جنسي و امور خانواده تمكين نكند، حق پرداخت نفقه از سوي مرد براي زن سلب شده و مسئله نشوز رخ داده است. به اين ترتيب زن ناشزه ناميده مي‌شود. به عبارت ديگر، ماده ۱۱۰۵ قانون آيين دادرسي مدني زن را موظف به اطاعت از شوهر چه در امور جاريه زندگي و چه در مسائل زناشويي كرده است و در مقابل اين تمكين، وي را مستحق دريافت نفقه دانسته است.

​

عدم تمكين زن از شوهر چه پيامدهايي را به دنبال دارد؟

عدم تمكين زن از مرد پيامدهايي را به دنبال دارد؛ از جمله اين پيامدها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

• عدم استحقاق زن نسبت به نفقه ( ماده ۱۱۰۸ قانون مدني)
• كسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه (مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمايت خانواده). به اين منظور مرد بايستي به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمكين همسر خود، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگيرد.
• امكان طرح دعوي طلاق از سوي مرد.

نشوز شوهر يا عدم ايفاي وظايف زناشويي از جانب وي نيز داراي ضمانت اجراي حقوقي است و زن مي‌تواند با مراجعه به دادگاه الزام شوهر را به انجام وظيفه درخواست كند. به علاوه نشوز شوهر سوءمعاشرت به شمار مي‌آيد و اگر مصاديق عسر و حرج باشد، زن مي‌تواند از دادگاه درخواست طلاق كند.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب پس گرفتن هداياي نامزدي چه شرايطي دارد؟ را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

با ازدواج مجدد زن مهريه قطع مي‌شود؟

شرايط تملك نصف دارايي مرد پس از طلاق

شرايط طلاق از طرف زن

چه مواردي باعث محروم شدن فرد از ارث مي‌شود؟

نفقه دختر در دوران عقد

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

زن در مقابل مرد بايستي به وظايفي كه شرعا و قانونا بعد از خواندن صيغه عقد بر عهده‌اش قرار گرفته عمل كند كه تحت عنوان تمكين عام و خاص ناميده مي‌شود.

​

قانون كشورمان به هر يك از زوجين براي طلاق اختياراتي را اعطا كرده است تا بتوانند اقدام بر جدايي كرده و مسير زندگي خود را از همسر خود جدا كنند. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي طلاق در صورت تمكين نكردن زن مي‌پردازيم.

طلاق در صورت تمكين نكردن زن

اگر زن تمكين نكند عواقبي براي او در پي خواهد داشت كه يكي از آن عواقب يا ضمانت‌اجراها اين است كه مرد مي‌تواند با اثبات عدم تمكين زن از دادگاه رسيدگي كننده به اين موضوع درخواست طلاق كند كه در اين صورت ملزم به پرداخت نفقه و شرط تنصيف اموال مرد به زن نخواهد بود. اثبات عدم تمكين زن توسط مرد به دادگاه كار سختي است مگر اين كه:

• خود زن در دادگاه به مواردي كه باعث عدم تمكين است اقرار كند.
• قاضي دادگاه با توجه به قرائن و شواهد و اظهارات طرفين در دادگاه علم به عدم تمكين از جانب زن پيدا كند.

مقدمات طلاق با عدم تمكين زن

اگر زن مرتكب عدم تمكين و نشوز شده باشد عواقبي براي او دارد كه شامل موارد زير است:

• مرد مي‌تواند با اثبات عدم تمكين زن به دادگاه خانواده رسيدگي كننده به اين دعوا درخواست ازدواج مجدد كند.
• مرد مي‌تواند به دليل عدم تمكين زن از پرداخت نفقه به زن خودداري كند كه براي عدم پرداخت نفقه هم نشوز و عدم تمكين زن بايد در دادگاه خانواده ثابت شده باشد.
• مرد مي‌تواند با اثبات عدم تمكين زن از دادگاه خانواده رسيدگي كننده به اين دعوا درخواست طلاق زن را بكند.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب در چه مواردي زن حق طلاق دارد؟ را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

چه زماني زن مي‌تواند جدا از شوهر خود زندگي كند؟

نفقه دختر در دوران عقد

در زمان بخشش مهريه به چه نكاتي بايد توجه كرد؟

نحوه اثبات عدم تمكين زن

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

لفظ تمكين به معناي الزام است و وقتي مرد دادخواست تمكين مي‌دهد كه زن بدون عذر موجه منزل مشترك زناشويي را ترك كرده باشد و يا از انجام وظايف زناشويي خود خودداري كند.

​

يكي از تكاليفي كه به موجب قانون و شرع، از زمان عقد ازدواج بر عهده زن و مرد گذاشته شده، تمكين است. تمكين وظيفه‌اي است كه بر عهده زوجين گذاشته شده است و اين وظيفه حقي است براي طرف مقابل، اما ايفاي اين وظيفه، مطلق و بي حد و مرز نيست بلكه در قانون و شرع مواردي براي مجاز بودن عدم تمكين از جانب زن مشخص شده‌است. در اين نوشتار از مجله دلتا مواردي كه زن مجاز به عدم تمكين است و از اجازه قانوني براي عدم تمكين برخوردار است مي‌پردازيم.

مواردي كه زن مجاز به عدم تمكين است

بر اساس قانون، در برخي از موارد زن از اجازه قانوني براي عدم تمكين برخوردار است. مواردي كه زن مجاز به عدم تمكين است عبارتند از:

•  ضرر بدني، مالي و شرافتي: بنا به ماده ۱۱۱۵ قانون مدني، اگر بودن زن با شوهر در يك منزل ترس، ضرر بدني، مالي يا شرافتي براي زن داشته باشد، زن مي‌تواند مسكن جداگانه اختيار كند. در اين‌صورت دادگاه حكم بازگشت به منزل شوهر را نخواهد داد و تا زماني‌كه زن در بازگشت به منزل معذوريت داشته ‌باشد، نفقه بر عهده شوهر خواهد بود.
• ابتلاي شوهر به امراض جنسي : بنا به ماده ۱۱۲۷ قانون مدني هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به يكي از امراض مقاربتي و جنسي شود، زن حق دارد كه از نزديكي با او خودداري كند، اين خودداري مانع از حق نفقه نخواهد بود و مرد در صورت عدم پرداخت آن، به مجازات محكوم مي‌شود.

​

• تعيين محل زندگي توسط زن: بنا به ماده ۱۱۱۴ قانون مدني زن بايد در منزلي كه شوهر تعيين مي‌كند سكونت كند، مگر آنكه اختيار تعيين منزل با زن ‌باشد. در صورتي‌كه حق تعيين منزل با زن باشد، زن مي‌تواند از زندگي كردن در منزل مشترك با مرد خودداري كند، اما كماكان موظف است كه در خصوص وظايف زناشويي از شوهر خود تمكين كند.
•  بيماري زن: در صورتي‌كه زن دچار بيماري شده باشد مي‌تواند از تمكين خاص خودداري كند. برخي از بيماري‌ها در زن مجوزي قانوني و مشروع براي عدم تمكين خاص به شمار مي‌روند.
•  استفاده از حق حبس: بنا به ماده ۱۰۸۵ قانون مدني اگر بين زوجين رابطه زناشويي برقرار نشده باشد، زن مي‌تواند تا زماني كه تمام مهريه به او پرداخت نشده است، از شوهر خود تمكين نكند. در اين صورت، زن باز هم داراي حق نفقه است.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب طلاق قضايي و شرايط آن را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

طلاق به دليل نازايي هر يك از زوجين به چه صورت است؟

نفقه از چه زماني به زن تعلق مي‌گيرد؟

طلاق از طرف زن به چه صورت است؟

شرط نصف شدن اموال پس از طلاق

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

تمكين در لغت به معناي الزام است، با اين حال تمكين از منظر حقوق خانواده به معناي اطاعت و پيروي زن از شوهر در امور زندگي و روابط زناشويي بدون عذر شرعي است.

​

مطابق با قانون مدني كشور، پس از ازدواج هر يك از زوجين نسبت به يكديگر داراي وظايفي هستند، يكي از اين تكاليف تمكين زن از شوهر است. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي تمكين نكردن زن از شوهر و عواقب آن مي‌پردازيم.

عدم تمكين زن از شوهر به چه معنا است؟

زن و مرد هر يك موظف هستند تا تكاليف خود را در برابر يكديگر انجام داده و با يكديگر حسن معاشرت داشته باشند. در غير اين صورت، مصداق نشوز تلقي شده و منجر به پيامدهايي براي هر يك از آنان مي‌شود. نشوز به معناي عدم تمكين يا عدم ايفاي هريك از وظايف و تكاليف ميان زوجين است. از منظر حقوقي و در قالب زندگي زناشويي هر گاه زن بدون عذر شرعي از همسر خويش در رفع نيازهاي جنسي و امور خانواده تمكين نكند، حق پرداخت نفقه از سوي مرد براي زن سلب مي‌شود.

​

عواقب تمكين نكردن زن از شوهر 

عدم تمكين زن از شوهر پيامدهايي را به دنبال دارد، از جمله اين پيامدها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

• عدم استحقاق زن نسبت به نفقه ( ماده ۱۱۰۸ قانون مدني)
• كسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه (مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمايت خانواده)، به اين منظور مرد بايستي به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمكين همسر خود، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگيرد.
• امكان طرح دعوا طلاق از سوي مرد

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر امكان مطالبه مجدد مهريه پس از بخشيدن آن وجود دارد؟ را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

نحوه اثبات عدم تمكين زن به چه صورت است؟

اعتبار وصيت‌نامه شفاهي چقدر است؟

مطالبه مهريه در عقد موقت ثبت نشده

پرداخت مهريه سنگين به چه صورت است؟

طلاق به دليل كتك زدن زن در چه شرايطي امكان‌پذير است؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

طبق ماده  ۱۱۰۷ قانون مدني، نفقه عبارت است از نيازهاي متعارف و متناسب با وضعيت زن از قبيل مسكن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزينه هاي درماني و بهداشتي و هر آنچه به صورت عادت يا احتياج لازمه زندگي وي باشد.

​

در قوانين مدني و كيفري ايران نسبت به پرداخت نفقه تاكيد بسياري شده است تا از طريق آن، مردان ملزم به پرداخت حق و حقوق شرعي و قانوني همسر خود باشند اما در مواردي نيز به آنان اجازه داده شده است كه از پرداخت آن خودداري كنند. قانون ميزان دقيقي براي نفقه مشخص نكرده بلكه نفقه را بر مبناي نيازهاي متعارف و متناسب با وضعيت زن و منطبق با عرف زمان و مكان زندگي زوجين دانسته است. در اين نوشتار از مجله دلتا به موارد مجاز پرداخت نكردن نفقه مي‌پردازيم.

موارد مجاز پرداخت نكردن نفقه توسط مرد

مهم‌ترين چراغ سبز قانون مدني براي ندادن نفقه به زن ماده ۱۱۰۸ قانون مدني است كه مي‌گويد هرگاه زن بدون مانع مشروع از اداي وظايف زوجيت امتناع كند، مستحق نفقه نخواهد بود. طبق اين ماده عدم تمكين مجوزي براي ندادن نفقه است البته تمكين تابع عرف اقوام و نزديكان است و در اصطلاح قانوني يا حقوقي تمكين عبارت از برآوردن نيازهاي شوهر و اجابت كردن خواسته‌هاي مشروع او است. از جمله موارد تمكين، اقامت در اقامتگاه دائمي شوهر است يعني زن براي دريافت نفقه بايد در خانه شوهر زندگي كند؛ مگر در يك مورد استثنا و آن اينكه در عقد ازدواج شرطي غير از آن شده باشد كه زن در منزل ديگري يا خانه ديگري زندگي كند. اگر زن بدون دليل موجه و بدون موافقت شوهر خانه را ترك كند و حتي در خانه پدر يا مادر خويش اقامت كند، مرد مي‌تواند نفقه پرداخت نكند. مورد ديگر، الزام زن به حسن معاشرت با شوهر خويش است.

​

زني كه بدون دليل موجه از تمكين خودداري كند، ناشزه يعني نافرمان و خاطي ناميده مي‌شود و در اين صورت علاوه بر اينكه مرد از دادن نفقه معاف خواهد بود، مي‌تواند طلاق وي را نيز از دادگاه تقاضا كند. سوءرفتار زن يا انتخاب شغلي مغاير با شئون اخلاقي و وظايف زناشويي و داشتن معاشران فاقد صلاحيت اخلاقي از ديگر موارد نشوز محسوب خواهد شد. طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدني، در عقد موقت، زن حق نفقه نداشته مگر اينكه شرط شده يا اينكه عقد مبني بر آن جاري شده باشد. نفقه تنها منحصر به زني است كه به عقد دائم درآمده است و در عقد يا ازدواج موقت زن مستحق نفقه نخواهد بود مگر اينكه در موقع عقد شرط شده باشد يا اينكه طرفين ابتدا با هم توافق كرده باشند. براي نقد كردن نفقه زن مي‌تواند دو نوع شكايت حقوقي و كيفري را مطرح كند كه نوع اول دادخواست حقوقي و ديگري شكايت كيفري است. هنگامي كه زن از شوهر خود تمكين مي‌كند و شوهر از دادن نفقه خودداري مي‌ورزد، زن مي‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوي حقوقي براي گرفتن نفقه، محكوميت شوهر به پرداخت نفقه را از دادگاه بخواهد و در اين صورت دادگاه پس از بررسي ادعاي زن حكم به پرداخت نفقه خواهد داد اما اگر مرد محكوم به پرداخت نفقه شود و از پرداخت آن، امتناع كند، زن مي‌تواند درخواست طلاق مطرح كند و قاضي مرد را مكلف و مجبور خواهد كرد كه وي را طلاق دهد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر نحوه اعتراض به ميزان نفقه را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

نفقه به زن شاغل تعلق مي‌گيرد؟

مرد الزامي به تمكين از زن دارد؟

زن براي عمل جراحي زيبايي به اجازه شوهر نياز دارد؟

چه زماني زن مي‌تواند جدا از شوهر خود زندگي كند؟

نفقه زن به چه صورتي محاسبه مي‌شود؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

عدم تمكين مرد در صورتي كه سبب عسر و حرج زن بشود سبب ايجاد حق طلاق براي زوجه خواهد شد.

​

زماني كه زن و مردي به عقد نكاح هم در مي‌آيند و با يك‌ديگر عروسي مي‌كنند، بايد وظايفي را به صورت متقابل به عهده گرفته و به خوبي آن را انجام بدهند كه يكي از اين وظايف متقابل، تمكين است. تمكين در اصطلاح حقوقي به معناي اطاعت كردن و ملزم شدن است و يك لغت عام به حساب مي‌آيد كه در خصوص هر كسي كاربرد دارد؛ اما بر اساس قوانين و مقررات جاري در كشور اصولا زماني كه از تمكين صحبت مي‌شود، منظور آن است كه زن بايد از شوهر خود حرف شنوي داشته باشد و در امور كلي مربوط به زندگي زناشويي با وي هماهنگ باشد. با اين حال، الزام به تمكين را نمي‌توان تنها به عنوان تكليف زن تلقي كرد؛ لذا حسن معاشرت مرد در طول زندگي با همسر و بر طرف كردن نيازهاي وي نيز به نوعي تمكين از طرف شوهر تلقي مي‌شود كه خوشبختانه در قانون راهكارهايي براي تمكين از طرف شوهر نيز پيش بيني شده است.در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي تمكين مرد از زن مي‌پردازيم.

تمكين از طرف مرد

بنا به قانون مدني شوهر نيز مكلف است كه با همسر خود حسن معاشرت داشته باشد و علاوه بر آن، در تقويت مباني زندگي خانوادگي با همسر خود مشاركت و تعامل داشته باشد. لذا در صورتي كه مرد از انجام وظايف كلي زندگي مشترك خود سر باز زند، دليلي ندارد كه نتوان از تمكين شوهر سخن گفت. چرا كه در اين شرايط، زندگي خانوادگي و مشترك زوجين با خلل مواجه شده كه جبران آن غير ممكن است. با اين حال، در آرا بسياري از دادگاه‌ها تمكين مختص زن است و تمكين از طرف شوهر معنايي ندارد.

​

دعواي الزام به تمكين شوهر

اگر زن در دادگاه دعوايي به خواسته الزام به تمكين شوهر اقامه كند، محكوم به رد است. با اين حال، اگر چه الزام به تمكين شوهر، تحت اين عنوان غير ممكن است، زوجه راهكارهايي در اين خصوص خواهد داشت كه تا حد زيادي در رابطه با الزام به تمكين شوهر مثمر ثمر است. به عنوان مثال، در عقد دائم مرد مكلف شده است كه به همسر خود نفقه دهد. حال اگر مرد از پرداخت نفقه به زن امتناع كرد، زن مي‌تواند به دادگاه مراجعه كند و دادخواست مطالبه نفقه دهد. همچنين در صورتي كه مرد، زن را از منزل مشترك بيرون كرده باشد و از زندگي مشترك با زن امتناع كرده باشد، زن اين امكان را خواهد داشت كه به جرم ترك انفاق از شوهر شكايت كند. در صورتي هم كه خود مرد زندگي مشترك خانوادگي خود را ترك كرده باشد، زن مي‌تواند ادعاي عسر و حرج كند كه در اين صورت قاضي با ملاحظه شرايط تمكين شوهر، ممكن است حكم طلاق زن را صادر كند.

براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر به چه زناني نفقه تعلق نمي‌گيرد؟ را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

عواقب ترك منزل توسط زن

نفقه به زن شاغل تعلق مي‌گيرد؟

زن براي عمل جراحي زيبايي به اجازه شوهر نياز دارد؟

چه زماني زن مي‌تواند جدا از شوهر خود زندگي كند؟

در چه مواردي زن مجاز به عدم تمكين است؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​