در عالم پزشكي ميان پزشك و بيمار رابطهاي حقوقي برقرار است كه بر اين اساس پزشك مكلف شده است در قبال معالجه بيمار از تمام استعداد و قابليتهاي خويش بهره بگيرد و با توجه به نظام و مقررات دولتي اين وظيفه را انجام دهد.

يكي از موارد مورد بحث در «حقوق پزشكي»، تخلفات و جرايم پزشكي است. در اين بخش از مجله دلتا به بررسي تقصير پزشك ميپردازيم.
قانون مجازات اسلامي جديد، مبناي «تقصير» را در مسئوليت پزشكان پذيرفته است.
تقصير پزشك شامل چه مواردي ميشود؟
- ناسازگاري اعمال پزشك با قواعدي كه يك پزشك ملزم به بكارگيري آن است.
- تقصيري كه هر فردي اعم از پزشك و يا غير پزشك ممكن است مرتكب آن شود.
- مورد آخر شامل عدم رعايت حداقل ضروريات يك پزشك حرفهاي است.
همانطور كه همه ميدانيم پزشكان قشر ممتاز و متعهدي هستند كه براي نجات جان انسانها تلاش ميكنند. توضيح اينكه پزشك بر اساس قراردادي كه با بيمار منعقد ميكند متعهد ميشود كه تمام مهارت و تلاش خود را براي معالجه بيمار بكار گيرد. ولي پزشك تعهدي در زمينه معالجه قطعي و مسئوليتي در اين زمينه ندارد، مگر اين كه تقصير پزشك به اثبات برسد.
مرجع تشخيص بررسي تقصير پزشك، سازمان نظام پزشكي است كه به دليل تخصصي بودن موضوع، از نظرات پزشكان متخصص استفاده ميشود.
اخذ برائت
ماده ۴۹۵ قانون مجازات اسلامي مقرر ميدارد:
«هرگاه پزشك در معالجاتي كه انجام ميدهد موجب تلف يا صدمه بدني گردد ضامن ديه است، مگر آنكه عمل او مطابق مقررات پزشكي و موازين فني باشد، يا اين كه قبل از معالجه برائت گرفته باشد و مرتكب تقصير هم نشود و چنانچه اخذ برائت از مريض به دليل نابالغ يا مجنون بودن او معتبر نباشد و يا تحصيل برائت از او به دليل بيهوشي و مانند آن ممكن نگردد برائت از ولي مريض تحصيل ميشود».
به زبان ساده پزشك يا كادر درماني او قبل از شروع درمان، بايد خطرات احتمالي را به بيمار يا ولي او تذكر دهند و كتبا برائتنامه اخذ كنند كه در اين صورت اگر بيمار طي درمان به عوارضي دچار شود، پزشك مقصر نيست.
اما بايد توجه داشت كه امضا كردن فرم برائتنامه يا رضايتنامه از سوي بيمار به اين معني نيست كه بيمار نميتواند از پزشك خود شكايت كند.

مراجع پيگيري شكايت از پزشك و بررسي تقصير پزشك
-
دادسراي ويژه امور پزشكي
شما ميتوانيد خسارت وارده و يا ديه را از دادسراي ويژه امور پزشكي درخواست كرده تا در صورتي كه پزشك دچار كمكاري و نقصان شده باشد مجازات او را هم از دادگاه بخواهند.
-
شوراي حل اختلاف
اگر پرونده شما جزو آن دسته است كه احتمالا ديه كمتر از ۵ ميليون خواهد داشت، بهتر است از راه شوراي حل اختلاف اقدام كنيد.
-
دادسراي انتظامي
اگر صرفا ميخواهيد پروانه طبابت پزشك را باطل كنيد يا توبيخ كتبي براي او فرستاتده شود، از طريق دادسراي انتظامي اقدام كنيد.
پيشنهاد مطالعه : براي آشنايي بيشتر با نكات حقوقي آيا شوهر ميتواند مانع تحصيل همسر خود شود؟ را مطالعه كنيد.
ازدواج سفيد، ازدواجي از نوع رابطه نامشروع
قولنامه دستي شما با چه شرايطي در دادگاه اعتبار دارد؟
آيا مردان ميتوانند بدون دليل همسران خود را طلاق دهند؟
تفاوت رابطه نامشروع و زنا چيست؟
آيا مراجعه به فالگير مجازات دارد؟