ديه مال معيني است كه در شرع و قانون به دليل جنايت غيرعمد يا جنايت عمد در مواردي كه به هر دليل براي آن قصاص تعيين نشده، مقرر شده است.
در قانون براي پرداخت ديه، مهلتي تعيين شده كه اين مهلت در جرايم عمد، غيرعمد و خطاي محض با يكديگر متفاوت است. در واقع به مجرم فرصت داده ميشود كه بتواند ديه را پرداخت كند. بنابراين، نمىتوان وي را تحت فشار قرار داد كه كل ديه را ظرف چند روز يا مقداري از آن را در مدت محدودى بپردازد. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي مهلت پرداخت ديه در قانون ميپردازيم.
زمان پرداخت ديه
ديه جرايم عمد اعم از ضرب و جرح و يا قتل عمد بايد ظرف يكسال پس از وقوع جنايت پرداخت شود. اين مهلت در جرايم غيرعمد دو سال و در جرايم خطاي محض ظرف مدت سه سال از وقوع جنايت بايد پرداخت شود. در خطاي محض هر سال يك سوم ديه و ظرف سه سال بطور كامل بايد پرداخت شود در جرايم غير عمد نيز هر سال نصف ديه بايد پرداخت شود.
مهلت پرداخت ديه در قانون
قرباني و مجرم ميتوانند توافق كنند كه ديه به عنوان مجازات اصلي جرم در نظر گرفته شود. نكته مهم در زمان پرداخت ديه، اين است كه اگر كسي ديگري را در سال ۸۰ به قتل رسانده باشد و در سال ۹۵ براي او ديه تعيين شود، ميزان نرخ ديهاي كه تعيين ميشود براساس نرخ ديه در سال ۹۵ خواهد بود. حتي اگر دو طرف توافق كرده باشند كه ديه به صورت قسطي پرداخت شود باز هم نرخ ديه براساس زمان پرداخت در نظر گرفته خواهد شد.
شرايط قسط بندي ديه ضرب و جرح
اگر بين دو طرف بر پرداخت ديه به صورت قسطي توافق شده ولي تاريخي تعيين نشود، ديه بايد ظرف يكسال پرداخت شود. اما گاهي محكوم پس از پايان مهلت پرداخت ديه، دادخواست اعسار از پرداخت ديه و تقسيط ديه در ضرب و جرح عمدي يا ساير جرايم را مطرح ميكند، كه در صورت اثبات اعسار از پرداخت ديه ميتواند به صورت قسطي پرداخت كند. اما در صورت عدم پذيرش اعسار و تقسيط ديه، منجر به بازداشت بدهكار تا زمان پرداخت ديه و يا اثبات اعسار خواهد بود و در اين موضوع تفاوتي بين جنايات عمد و غيرعمد وجود ندارد.
پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر اعاده حيثيت از چه طريقي ممكن است؟ را مطالعه كنيد.
با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد