دادخواست تامين دليل و كاربردهاي آن

بعضي از دلايل و مدارك براي طرح شكايت لازم است ولي زمان استفاده از اين دلايل براي طرح دعوي نرسيده است. از طرفي ممكن است اين مدارك از بين بروند به همين لحاظ، بهترين راه‎حل «تامين دليل» است. به عبارت بهتر تامين دليل به معناي تهيه، حفظ و نگهداري دلايل و مداركي است كه اشخاص ذي‎نفع در دعوا مي‎توانند از دادگاه تقاضاي استفاده از اين مدارك را داشته باشند. در مجله دلتا به كاربردهاي دادخواست تامين دليل براي كمك به حفظ مدارك و دلايل دعوا از ابعاد مختلف مي‎پردازيم.

مواردي كه مي‌توان تامين دليل كرد

طبق قانون، در هر موردي كه احتمال استفاده از دلايل و مدارك موجود در محل يا مداركي كه نزد شخص ديگري است و ممكن است در آينده از بين برود يا دسترسي به آن‎ها دشوار شود مي‌توان از تامين دليل استفاده كرد.

اين امر مي‌تواند از راه‌هايي از قبيل تحقيق محلي و كسب اطلاع از افراد مطلع از واقعه، استعلام نظر كارشناسان يا استفاده از دلايل و مدارك موجود در محل و يا دلايلي كه نزد طرف دعوا است انجام شود. بايد به اين نكته توجه داشت كه مقصود از تامين در اين موارد صرفا ملاحظه و صورت‎برداري از اينگونه دلايل است.

مثال بارز در اين خصوص، خسارت وارد شده به وسيله‌ نقليه است. ممكن است ماشين شخصي در جايي پارك باشد و وسليه‌ نقليه‌ ديگري به آن برخورد و خسارت وارد كند ولي از صحنه تصادف متواري شود. در چنين شرايطي احتمال دارد شخص متضرر بخواهد هم طرح دعوا و از طرفي نيز اتومبيل خود را تعمير كند، اما نتواند تا پايان مراحل دادرسي منتظر بماند و تعمير ماشين را به تاخير اندازد. در چنين شرايطي بهترين كار اين است كه نظريه‌ كارشناس را در خصوص ارزيابي خسارت، تامين دليل كنيد.

نكاتي كه در دادخواست تامين دليل بايد رعايت شود

تامين دليل مي‌تواند به صورت كتبي يا شفاهي انجام شود ولي عملا اين اقدام زماني به صورت شفاهي ممكن و مقدور است كه در جلسه‌ رسيدگي دادگاه درخواست و ضمن صورتجلسه نوشته شود. ولي در اغلب موارد افراد قبل از طرح شكايت، تامين دليل مي‎كنند كه در اين حالت بايد در برگ دادخواست و به طور كتبي تنظيم شود.

اين دادخواست مثل ساير دادخواست‏‎‌ها بايد روي فرم چاپي و به تعداد طرف‎هاي شاكي و همچنين ‏به علاوه يك نسخه باشد. در قسمت خواسته بايد عنوان دعوايي كه براي آن تقاضاي تامين داده شده است ذكر شود، زيرا شوراي حل اختلاف يا اگر در حوزه‌اي شورا نباشد، دادگاه بايد عنوان دعوا را با نوع دلايلي كه طبق آن‎ ادله درخواست تامين داده شده با هم مطابقت دهد.  همچنين بايد اوضاع و احوالي كه طبق آن درخواست تامين دليل داده شده، در برگه ذكر شود.

مرجع صالح براي رسيدگي به دعوا

اكنون با تصويب قانون شوراهاي حل اختلاف، درخواست تامين دليل در صلاحيت شورايي است كه دلايل و مدارك در حوزه يا محدوده آن واقع شده است، مگر در نقاطي كه شوراي حل اختلاف تشكيل نشده باشد كه در اين صورت در صلاحيت دادگاه حقوقي آن محل خواهد بود.

موارد رد درخواست تامين دليل

مواردي كه باعث رد درخواست تامين دليل مي‎شوند عبارت است از:

1. در صورتي كه مرجعي كه به آن مراجعه شده، صلاحيت رسيدگي به دادخواست تامين دليل را نداشته باشد.
2. در صورتي كه دادخواست دليل بدون شرايط شكلي لازم، مثلا هزينه دادرسي پرداخت نشده باشد، قرار رد آن صادر خواهد شد.
3. چنانچه درخواست تامين دليل، طبق قانون مشخصات درخواست‌‌‌كننده و طرف او، موضوع دعوايي كه براي اثبات آن درخواست تامين دليل مي‎شود و اوضاع و احوالي را كه موجب درخواست تامين دليل شده نداشته باشد درخواست از سوي قاضي رد خواهد شد.
4. تامين دليل، حفظ و نگهداري دليل موجود است نه جمع‌آوري يا تحصيل دليل؛ بنابراين اگر تحصيل دليل باشد، درخواست مذكور رد خواهد شد.