چك

 به موجب ماده ۵ قانون اصلاح قانون چك بعد از ثبت غير قابل پرداخت بودن يا كسري مبلغ چك در سامانه يكپارچه بانك مركزي، اين سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانك‌ها و موسسات اعتباري اطلاع مي‌دهد.

گاهي پيش مي‌آيد كه موجودي حساب صادر كننده چك كمتر از مبلغي است كه در چك درج شده است. در اين شرايط سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا دارنده چك مي‌تواند فقط مقداري از مبلغ چك را از بانك درخواست كند؟ در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي دريافت بخشي از مبلغ چك توسط دارنده آن از بانك مي‌پردازيم.

دريافت بخشي از مبلغ چك

مدتي است كه قانون جديد چك براي اجرايي شدن ابلاغ شده است. بر اساس اين قانون در صورتي كه موجودي حساب صادر كننده چك در بانك كمتر از مبلغ چك باشد، بانك مكلف است به تقاضاي دارنده چك مبلغ موجودي در حساب را به او بپردازد. بر اين اساس دارنده چك با قيد مبلغ دريافت‌ شده پشت چك، آن را به بانك مي‌دهد و بانك هم موظف است، بنا به درخواست دارنده چك فورا كسري مبلغ چك را در سامانه يكپارچه بانك مركزي وارد كند و پس از دريافت كد رهگيري و درج آن در گواهينامه‌اي با مشخصات آن را به متقاضي تحويل دهد. به موجب ماده ۵ قانون اصلاح قانون چك در صورتي كه موجودي حساب صادر كننده چك نزد بانك كمتر از مبلغ چك باشد، به تقاضاي دارنده چك بانك مكلف است مبلغ موجود در حساب را به دارنده چك بپردازد.

دارنده با قيد مبلغ دريافت شده پشت چك، آن را به بانك تسليم مي‌كند. چك مزبور نسبت به مبلغي كه پرداخت نشده است، بي‌محل محسوب و گواهينامه بانك در اين مورد براي دارنده چك، جانشين اصل چك مي‌شود. بانك مكلف است، بنا به درخواست دارنده چك فورا كسري مبلغ چك را در سامانه يكپارچه بانك مركزي وارد كند و با دريافت كد رهگيري و درج آن در گواهينامه‌اي كه مشخصات چك، هويت و نشاني كامل صادر كننده در آن ذكر شده باشد، علت يا علل عدم پرداخت را صريحا قيد و آن را امضا و مهر و به متقاضي تسليم كند. بايد به اين نكته توجه داشت كه به گواهينامه فاقد كد رهگيري در مراجع قضايي و ثبتي ترتيب اثر داده نمي‌شود.

پيشنهاد مطالعه :براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر نكاتي كه درباره چك ضمانت استخدام بايد بدانيد را مطالعه كنيد.

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

از جمله اسنادي كه بيشتر در آن جعل انجام مي‎‌شود جعل امضاي چك است.

​

يكي از اعمال مجرمانه و شايد يكي از ساده‌ترين آن‌ها به گمان مجرمان جعل امضا در اسناد رسمي به خصوص جعل امضا چك است. در اين نوشتار از مجله دلتا به چند راهكار براي جلوگيري از جعل امضا چك مي‌پردازيم.

جعل امضا چك

• جعل امضا چك از دو حالت خارج نيست:
  امضا صاحب حساب شبيه سازي ‌شود.
• امضايي غير از امضا صاحب حساب در چك درج شود.

به طور معمول كسي كه امضا صاحب حساب را روي چك شبيه سازي يا به عبارت ديگر امضا او را جعل مي‎‌كند، معمولا‌ از آشنايان وي است؛ زيرا كسي كه صاحب حساب را نديده و از امضا او بي‌اطلاع است، به سختي مي‌تواند امضايي شبيه امضاي دارنده حساب، روي چك درج ‌كند. در واقع اگر شخص چك را پيدا يا آن‎ را سرقت كند و از نمونه امضا صاحب‌ حساب نيز بي‌اطلاع باشد، به ‎نام خود و با امضايي غير از نمونه امضاي موجود در بانك امضا مي‌كند.

​

جلوگيري از جعل امضا چك

• براي پيشگيري از جعل امضا، راهكارهاي زير توصيه مي‎‌شود:
  صاحب حساب امضايي داشته باشد كه به سادگي نتوان آن را جعل كرد، البته امضاهاي شلوغ و پر از خطوط هم ممكن است دردسرساز شود. از اين نظر كه در صورت لزوم، تعيين اصالت بسيار سخت خواهد شد.
• امضاي روي چك منحصر به صاحب حساب باشد. اين كار باعث مي‌شود كه از نمونه امضا شما افراد كمتري مطلع شوند يا اينكه براي صدور چك از خودكار اختصاصي كه مخصوص تحرير و امضا چك باشد استفاده شود.
• دسته چك يا برگ چك در دسترس ديگران قرار داده نشود و بايد به صورتي نگهداري كرد كه امكان دسترسي به آن براي ديگران غير ممكن يا سخت باشد.

شايان ذكر است راهكار‌هايي كه بيان شد، مي‌‎تواند تا حدودي از جعل امضا توسط جاعل پيشگيري كند، اما به طور قطع نمي ‌توان از آن جلوگيري كرد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب نكاتي كه درباره چك ضمانت استخدام بايد بدانيد را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

جعل چك چه عواقبي دارد؟

در چه صورت بدهكار مالي زنداني مي‌شود؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

يكي از اسناد تجاري پركاربرد در جامعه امروزي چك است.

​

چك يك سند داراي ارزش مالي تاريخ‌ دار و وسيله‌اي براي پرداخت است و از طريق آن صادر كننده چك، پولي را كه نزد بانك دارد؛ براي ديگري يا شخص ثالث دريافت مي‌كند. در اين نوشتار از مجله اينترنتي دلتا به بررسي نحوه صحيح نوشتن چك مي‌پردازيم.

نحوه صحيح نوشتن چك

•  حتما مبلغ چك را هم به رقم و هم به حروف بنويسيد اين كار براي جلوگيري از رخ دادن اشتباه در درج مبلغ ضروري است و روي مبلغ را نيز با چسب شيشه‌اي بپوشانيد تا امكان دست بردن در مبلغ و سوءاستفاده، از بين برود.
• براي اطمينان هميشه از خودكار مخصوص خود استفاده كنيد و در حين نگارش نيز خودكار خود را تغيير ندهيد؛ زيرا تغيير در جوهر خودكار مي‌تواند امكان جعل را فراهم كند.
• چنانچه چك داراي خط خوردگي است حتما ميزان و موارد خط خوردگي را در پشت چك كامل توضيح دهيد ولي چنانچه خط خوردگي ندارد، حتما بنويسيد “بدون خط خوردگي” و دو طرف مبلغ را نيز ضربدر بزنيد.
• امضايتان به نحو خيلي ساده يا خيلي پيچيده نباشد زيرا امضاهاي خيلي ساده به راحتي قابل جعل است و امضاهاي خيلي پيچيده نيز ممكن است متصدي بانك را حين تطابق، گمراه كند.

(براي مشاوره حقوقي در زمينه چك از طريق بخش پرسش و پاسخ حقوقي با ما در ارتباط باشيد.)

​

• هميشه همراه با امضا، نام و نام خانوادگي خود را نيز درج كنيد. اين كار باعث مي‌شود چنانچه امضا شما ساده باشد و امكان جعل شدن داشته باشد، جاعل نتواند دست خطتتان را به راحتي تقليد كند.
• چنانچه چك را بابت بستن قرارداد صادر مي‌كنيد، لازم است مبلغ، تاريخ و شماره چك را در قرارداد قيد كرده و تصاوير چك‌ها را نيز پيوست كنيد.
•  پس از درج نام شخص، براي اطمينان بيشتر، بنويسيد كه چك بابت چه چيزي صادر شده است، مثلا بنويسيد در وجه فلاني بابت خريد يك دستگاه آپارتمان.
• چنانچه نمي‌خواهيد تاريخ را هم به حروف و هم به عدد بنويسيد، حتما تاريخ را به حروف بنويسيد.
•  پس از تكميل چك و صدور آن، ته‌ برگ آن را نيز با قيد تاريخ چك، مبلغ چك و اينكه چك در وجه چه كسي است تكميل كنيد.‌

پيشنهاد مطالعه: براي مطالعه مطلب نكاتي كه بايد درباره چك تخليه بدانيد!، مجله حقوقي دلتا را دنبال كنيد.

همچنين بخوانيد:

موارد صدور چك سفيد امضا

بدون طلاق مي‌توان مهريه را گرفت؟

جدايي زن با داشتن حق طلاق

ديه تصادفات رانندگي را چگونه بگيريم؟

از كلاهبرداري پانزي چه مي‌دانيد؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

چك تخليه به منزله اهرم فشاري عمل مي‌كند تا مستاجر در زمان مقرر نسبت به تخليه ملك و نيز پرداخت به موقع اجاره‌بها اقدام كند.

​

برخي مالكان به هنگام اجاره ملك خود چكي را بابت تضمين از مستاجر دريافت مي‌كنند تا در زمان مقرر آن را تخليه كند؛ در اصطلاح به اين چك، چك تخليه گفته مي‌شود. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي چك ضمانت تخليه و تنظيم آن مي‌پردازيم.

نحوه تنظيم چك ضمانت تخليه به چه صورت است؟

عواقب چك تخليه تنها زماني گريبان‌گير مستاجر خواهد ‌بود كه وي در انجام وظايف خود اعم از پرداخت اجاره‌بها يا تحويل به موقع ملك به مالك كوتاهي كرده باشد؛ با اين حال مي‌توان به منظور پيشگيري از مشكلات احتمالي چك تخليه را به گونه‌اي صحيح تنظيم كرد تا از عواقب ناگوار آن جلوگيري شود. برخي از اصول نگارش صحيح اين نوع چك عبارت‌اند از:

•  به هيچ وجه چك تخليه را در وجه حامل پر نكنيد.
• به منظور جلوگيري از سوءاستفاده‌هاي احتمالي در قرارداد شماره چك و مشخصات آن در اجاره نامه ذكر شود.
• در چك تخليه قيد كنيد كه اين چك به جهت تضمين تخليه ملك به آدرس فلان و در تاريخ فلان به آقا يا خانم مالك تحويل داده مي‌شود.

​

چك تخليه براي مستاجر چه پيامد‌هايي را به دنبال دارد؟

به طور كلي پيامد‌هاي چك ضمانت تخليه زماني گريبان‌گير مستاجر مي‌شود كه به موقع ملك را تحويل نداده باشد يا اينكه در زمان عقد قرارداد نكات احتياطي را رعايت نكرده باشد، در اين صورت مالك مي‌تواند از طريق محاكم قانوني وجه چك را مطالبه كند.

(براي مشاوره حقوقي در خصوص چك از طريق بخش پرسش و پاسخ حقوقي با ما در ارتباط باشيد.)

طبق قانون در صورت كوتاهي مستاجر از انجام وظايف قانوني خود، مالك مي‌‌تواند از طريق چك تخليه براي تحت فشار قرار دادن فرد اقدام كند. تحت شرايطي كه مستاجر تمام موارد احتياطي را براي چك تخليه در نظر گرفته باشد، مالك صرفا به جهت ديركرد مستاجر نمي‌تواند به صورت مستقيم اقدام به اجرا در آوردن چك كند؛ البته در اين مواقع نيز بندهاي قانوني متعددي براي درخواست و مطالبه حق مالك وجود دارد. با اين حال موجر بعد از اتمام زمان قرارداد در صورتي‌كه اين خبر را به مستاجر بابت تخليه ملك داده باشد، مي‌تواند از طريق شورا حل ‌اختلاف يا دادگاه براي پيگيري چك تخليه و خواسته خود اقدام كند.

پيشنهاد مطالعه: براي ديدن ويديو گوش‌سياه و شكار ديدني پرنده به بخش ويديو مجله دلتا مراجعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

موارد صدور چك سفيد امضا

هر فرد تا چه ميزان از اموالش را مي‌تواند وصيت كند؟

براي جلوگيري از كلاهبرداري در واريز پول چه بايد كرد؟

سفته حسن انجام كار و نكات مهم در صدور آن

مزاحمت از طريق واتساپ قابل پيگيري است؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

منظور از چك ضمانت، چكي است كه بابت تضمين انجام تعهد صادر مي‌شود، بنابراين در حالتي امكان وصول دارد كه متعهد در انجام معامله يا تعهدي كه به عهده گرفته كوتاهي كند.

​

چك يكي از اسناد تجاري است كه در يك برگه مخصوص نوشته مي‌شود. در ابتدا چك فقط زماني بايد صادر مي‌شد كه صادر كننده به اندازه وجه چك در حساب خود پول داشت و به جاي دريافت پول از بانك و پرداخت آن به ديگري، اقدام به صدور چك مي‌كرد، اما هم اكنون چك به عنوان يكي از مهم‌ترين اسناد تجاري مورد استفاده مردم به حساب مي‌آيد. در اين نوشتار از مجله اينترنتي دلتا به بررسي شرايط صدور چك ضمانت و قوانين و ضوابط مربوط به آن مي‌پردازيم.

چك ضمانت چطور ارزش قانوني پيدا مي‌كند؟

طبق قانون، در چك ضمانت بايد مانند چك‌‌هاي عادي اطلاعات و مشخصات كامل درج شود. بنا به ماده ۳ قانون صدور چك، چك‌‌ها بايد داراي امضا و تاريخ، بدون قلم‌ خوردگي و يكسان بودن عدد و حروف باشند، در صورت عدم وجود هر يك از اين موارد، چك، فاقد ارزش قانوني بوده و معتبر نيست؛ بنابراين وصول نمي‌شود. بايد در نظر داشت كه صادر كننده چك نمي‌تواند علت صدور چك را قيد كند و حتي در صورت قيد شدن نيز بانك توجهي به اين متن ندارد، بنابراين براي وصول چك‌‌هاي ضمانت فقط در صورتي مي‌توان از بانك پول دريافت كرد كه شرايط لازم را داشته باشند.

​

شرايط مطالبه چك ضمانت

افرادي كه چك (براي خواندن نكات بيشتر مجله حقوقي دلتا را دنبال كنيد.) صادر مي‌كنند بايد در تاريخي كه در چك مقرر شده مبالغ لازم و كافي در حساب آن‌ها وجود داشته باشد. در صورتي كه دارنده چك از بانك استعلام كند و حساب فرد موجودي لازم را نداشته باشد، بانك گواهي عدم پرداخت را به فرد ارائه مي‌دهد و با اين گواهي مي‌توان عليه صادر كننده چك اقامه دعوا كرد. بنابراين اگر فردي چك را بابت ضمانت در معامله يا انجام تعهد بدهد و آن معامله صورت نگيرد يا فرد به تعهد خود عمل نكند، در اين شرايط بايد در دادگاه حقوقي اقامه دعوا كرد.

دادگاه محل اقامت صادر كننده چك، صلاحيت رسيدگي به موضوع را دارد و دعوا بايد در آن‌جا مطرح شود. به طور مثال اگر محل اقامت فرد‌ صادر كننده چك شيراز است و چك در اصفهان باشد، بايد در دادگاه شيراز براي اقامه دعواي چك، اقدام شود. اگر طرفين، در مكان ديگري قرارداد را منعقد كرده و يا در قرارداد خود، محل ديگري را براي انجام تعهد مشخص كرده باشند يا محل بانك صادر كننده دسته چك جايي متفاوت از محل اقامت صادر كننده چك باشد، در اين صورت علاوه بر محل اقامت صادر كننده، در اين سه محل هم مي‌توان اقدام به طرح دعوا كرد.

براي آشنايي  با نكات حقوقي بيشتر موارد صدور چك سفيد امضا را بخوانيد.

همچنين بخوانيد:

چگونه از جعل امضا چك جلوگيري كنيم؟

پشت نويسي چك و نكات حقوقي آن

آيا مي‌توان بخشي از مبلغ چك را از بانك گرفت؟

نحوه استعلام آني اعتبار چك

از ۲۲ آذر قانون چك چه تغييري كرده است؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

پشت نويسي يا ظهرنويسي چك، نوشتن عباراتي در پشت چك است كه به منظور انتقال، ضمانت يا وكالت انجام مي‌شود.

​

پشت نويسي چك يكي از مواردي است كه قوانين و ضوابط خاص خود را دارد و بايد در هنگام پشت نويسي آن ضوابط رعايت شود، در صورتي كه برخي افراد اطلاعات اندكي درباره آن دارند. در اين نوشتار از  مجله دلتا به بررسي موارد پشت نويسي چك مي‌پردازيم.

موارد پشت نويسي چك

انتقال چك

نحوه پشت نويسي چك، براي وصول به اين صورت است كه دارنده چك با درج امضا در پشت چك، آن را به شخص ديگري واگذار مي‌كند. اگر مبلغ مندرج در چك در زمان مقرر توسط صادر كننده تامين نشود، بانك پرداخت كننده چك، گواهينامه‌اي مبني بر عدم پرداخت وجه چك، صادر مي‌كند.

ضمانت صادركننده

در اين نوع از پشت نويسي، شخصي ‌به عنوان ضامن و با هدف افزايش اعتبار چك نزد دارنده آن، پشت چك را امضا مي‌كند. در اغلب اين موارد، اين نوع از ظهر نويسي به منظور ضمانت از صادر كننده و يا پشت نويسي قبلي صورت مي‌پذيرد.

پشت نويس چه مسئوليت‌هايي دارد؟

در مواردي كه اين امر به منظور انتقال چك انجام شود، دارنده چك مي‌تواند در صورتي كه از زمان صدور گواهينامه عدم پرداخت وجه چك، بيش از ۱۵ روز نگذشته باشد، به پشت نويس چك مراجعه و وجه مندرج در چك را از وي مطالبه كند. البته دارنده چك مي‌تواند براي وصول به صادر كننده و يا شخص پشت نويس مراجعه كند. بر طبق قانون پس از اتمام مدت ۱۵ روزه از زمان صدور گواهي عدم پرداخت، پشت نويس هيچ گونه مسئوليتي در برابر دارنده چك ندارد و دارنده فقط مي‌تواند مبلغ مورد نظر را از صادر كننده مطالبه كند.

​

چگونگي تشخيص هدف از پشت نويسي چك

•  در مواردي كه نوشتن پشت چك به منظور انتقال صورت بگيرد، فقط شخصي مي‌تواند پشت نويس انتقال دهنده باشد كه در زمان امضا، دارنده چك به حساب آيد. پس در صورتي كه پشت چك به غير از دارنده آن، توسط شخص ديگري امضا شده باشد، انتقال دهنده نيست و ضامن به حساب مي‌آيد.
• در صورتي كه امضا كننده قصد خود را در زمان امضا، در پشت چك درج كند، اراده امضا كننده به عنوان معيار تشخيص در نظر گرفته مي‌شود. يعني اگر امضا كننده در پشت نويس اعلام كند كه اين كار با هدف انتقال صورت گرفته است، ملاك همان عبارت خواهد بود.
•  در صورتي كه امضا كننده قصد خود از امضا را بيان نكرده باشد و بنا بر دلايلي مشخص شود كه امضا كننده همان دارنده چك بوده است و سند مورد نظر در وجه حامل باشد، امضاي وي با هدف انتقال در نظر گرفته مي‌شود. ولي اگر در زمان امضا به عنوان شخص ثالث باشد و دارنده چك به حساب نيايد، به عنوان ضامن شناخته مي‌شود.

براي آشنايي بيشتر راه‌هاي وصول چك برگشتي را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

مراحل اعلام مفقودي چك

نحوه استعلام آني اعتبار چك

از ۲۲ آذر قانون چك چه تغييري كرده است؟

چگونه از جعل امضا چك جلوگيري كنيم؟

آيا مي‌توان بخشي از مبلغ چك را از بانك گرفت؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

به موجب ماده ۵ قانون اصلاح قانون چك بعد از ثبت غير قابل پرداخت بودن يا كسري مبلغ چك در سامانه يكپارچه بانك مركزي، اين سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانك‌ها و موسسات اعتباري اطلاع مي‌دهد.

​

گاهي پيش مي‌آيد كه موجودي حساب صادر كننده چك كمتر از مبلغي است كه در چك درج شده است. در اين شرايط سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا دارنده چك مي‌تواند فقط مقداري از مبلغ چك را از بانك درخواست كند؟ در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي دريافت بخشي از مبلغ چك توسط دارنده آن از بانك مي‌پردازيم.

دريافت بخشي از مبلغ چك

مدتي است كه قانون جديد چك براي اجرايي شدن ابلاغ شده است. بر اساس اين قانون در صورتي كه موجودي حساب صادر كننده چك در بانك كمتر از مبلغ چك باشد، بانك مكلف است به تقاضاي دارنده چك مبلغ موجودي در حساب را به او بپردازد. بر اين اساس دارنده چك با قيد مبلغ دريافت‌ شده پشت چك، آن را به بانك مي‌دهد و بانك هم موظف است بنا به درخواست دارنده چك فورا كسري مبلغ چك را در سامانه يكپارچه بانك مركزي وارد كند و پس از دريافت كد رهگيري و درج آن در گواهينامه‌اي با مشخصات آن را به متقاضي تحويل دهد. به موجب ماده ۵ قانون اصلاح قانون چك مصوب ۱۳۹۷ در صورتي كه موجودي حساب صادر كننده چك نزد بانك كمتر از مبلغ چك باشد، به تقاضاي دارنده چك بانك مكلف است مبلغ موجود در حساب را به دارنده چك بپردازد.

​

دارنده با قيد مبلغ دريافت شده پشت چك، آن را به بانك تسليم مي‌كند. چك مزبور نسبت به مبلغي كه پرداخت نشده است، بي‌محل محسوب و گواهينامه بانك در اين مورد براي دارنده چك، جانشين اصل چك مي‌شود. بانك مكلف است بنا به درخواست دارنده چك فورا كسري مبلغ چك را در سامانه يكپارچه بانك مركزي وارد كند و با دريافت كد رهگيري و درج آن در گواهينامه‌اي كه مشخصات چك، هويت و نشاني كامل صادركننده در آن ذكر شده باشد، علت يا علل عدم پرداخت را صريحا قيد و آن را امضا و مهر و به متقاضي تسليم كند. بايد به اين نكته توجه داشت كه به گواهينامه فاقد كد رهگيري در مراجع قضايي و ثبتي ترتيب اثر داده نمي‌شود. بر اين اساس چك نسبت به مبلغي كه پرداخت نشده بي‌محل محسوب و گواهينامه بانك در اين مورد براي دارنده چك، جانشين اصل چك مي‌شود. در برگ مزبور بايد مطابقت يا عدم مطابقت امضا صادر كننده با نمونه امضا موجود در بانك از طرف بانك گواهي شود.

پيشنهاد مطالعه :براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر نكاتي كه درباره چك ضمانت استخدام بايد بدانيد را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

چگونه از جعل امضا چك جلوگيري كنيم؟

مراحل اعلام مفقودي چك

راهكار‌هاي مطالبه چك برگشتي

نحوه استعلام آني اعتبار چك

نكاتي كه درباره چك ضمانت استخدام بايد بدانيد

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

كلاهبرداري جزء جرايم پيچيده به‌شمار مي‌رود زيرا مجرمان همواره با برنامه‎‌هاي دقيق نسبت به فريب و اغفال قرباني اقدام مي‌كنند.

يكي از ابزارهاي ارتكاب كلاهبرداري، چك‌هاي بانكي است. استفاده از چك در معاملات جايگاه و طرفداران خاص خود را دارد. اما هميشه گروهي وجود دارند كه از چك براي سودجويي و مقاصد مجرمانه استفاده مي‌كنند. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي جرم كلاهبرداري با چك مي‌پردازيم.

منظور از جرم كلاهبرداري با چك چيست؟

علاوه‌بر كاربرد مفيد چك در تجارت، برخي افراد اقدام به كلاهبرداري، با چك مي‌كنند يعني فردي با سوءنيت، از چك به‌عنوان ابزاري براي انجام مانور متقلبانه استفاده كند و قصد فريب ديگري و بردن مال او را بااستفاده از اين وسيله متقلبانه داشته باشد. استفاده از چك‌هاي مجعول و سرقتي ازجمله شيوه‌هاي كلاهبرداران است. صدور عمدي چك بلامحل، نيز يك روش ديگر براي كلاهبرداري به‌شمار مي‌رود. كلاهبرداري جزء جرايم پيچيده به‌شمار مي‌رود زيرا مجرمان همواره با برنامه‎هاي دقيق نسبت به فريب و اغفال قرباني اقدام مي‌كنند.

كلاهبرداري با چك بلامحل چگونه انجام مي‌شود؟

همه چك‌هاي بلامحل، ابزار كلاهبرداري نيستند، زيرا گاهي حساب فرد صادركننده چك مسدود است و او از اين موضوع بي‌اطلاع است. گاهي نيز فرد از خالي‌بودن حساب اطلاع دارد اما قصدش اين است تا قبل از سررسيد چك، حساب خود را پر كند اما به‌دلايلي موفق نمي‌شود. واضح است قصد اين افراد از صدور چك، كلاهبرداري و فريب طرف مقابل نيست. درچنين مواردي مجازات فرد صادركننده چك بلامحل، مطابق قانون چك خواهد بود كه نسبت‌ به مجازات كلاهبرداري خفيف‌تر است. در مقابل افرادي هستند كه عمدا و باعلم به خالي‌بودن حساب خود، اقدام به‌صدور چك مي‌كنند و با تظاهر‌ به داشتن پشتوانه مالي، طرف مقابل را فريب مي‌دهند و مال او را مي‎برند. يا اينكه از چكي استفاده مي‌كنند كه بنابر ويژگي‌هايي مثل مطابقت‌ نداشتن امضا، وجود قلم خوردگي در متن آن يا اختلاف در مندرجات چك، عملا امكان نقدكردن آن وجود ندارد. دراين‌ موارد اگر شاكي بتواند ثابت كند فرد صادركننده چك بلامحل مرتكب مانور متقلبانه شده است، مجازات او براساس قانون تشديد مجازات مرتكبين ارتشاء، اختلاس و كلاهبرداري تعيين خواهد شد.

كلاهبرداري با چك سرقتي چگونه انجام مي‌شود؟

چك‌هاي سرقتي همواره ابزار خوبي براي ارتكاب جرم كلاهبرداري است. درمواردي كه سارق چك با صاحب حساب آشنا باشد معمولا با تقليد و شبيه‌سازي امضا وي، جرم جعل چك هم صورت مي‌گيرد. اما اگر به‌جاي جعل امضاي صاحب حساب يك امضاي موهوم را درج كند، به‌علت عدم مطابقت امضا چك با امضا صاحب حساب، چك بلامحل محسوب مي‌شود. نتيجه اين‌كه، استفاده از چك سرقتي به‌ هر نحوي كه باشد جرم محسوب مي‌شود، اما اگر به‌قصد فريب ديگري و بردن اموال او از اين نوع چك استفاده شود جرم كلاهبرداري، با چك هم واقع شده است.

چه اقداماتي موجب كاهش احتمال وقوع جرم كلاهبرداري مي‌شود؟

• از افراد ناشناس چك قبول نكنيد و حتما هويت صادركننده چك برايتان مشخص باشد.
• مشخصات مندرج در برگ چك را با مشخصات صادركننده آن تطبيق دهيد. قبل از دريافت چك، آن را ازجهت كامل‌بودن و مخدوش‌نبودن بررسي كنيد.
• با ارسال شناسه ۱۶ رقمي چك‌هاي صياد به سرشماره ۷۰۱۷۰۱ بانك مركزي، مي‌توان از اعتبار صادركننده چك مطلع شد.
• ازطريق سامانه ساد۲۴ مي‌توانيد وضعيت چك را از جهت سرقتي يا مفقودي بودن بررسي كنيد.

براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر راه‌هاي وصول چك برگشتي را مطالعه كنيد.

​

پس از فوت صادر كننده چك، از آن‌جا كه صدور چك در زمان حيات و با اختيار صادر كننده انجام شده، بانك مي‌تواند قبل از انحصار وراثت، وجه چك را به دارنده پرداخت كند.

​

سند تجاري يك وسيله پرداخت آسان‌تر با ضمانت‌اجراهاي محكم‌تر قانوني است. بر اين اسناد يكسري اصولي حاكم است كه باعث شده از اسناد عادي متمايز باشند. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي فوت صادر كننده چك مي‌پردازيم.

تعريف چك

براساس قانون، چك نوشته‌اي است كه صادر كننده، به وسيله‎ي‎ آن كل يا قسمتي از وجهي را كه در نزد بانك(محال عليه) دارد به ديگري واگذار مي‌كند.‏ بر همين اساس چك را سندي تجاري مي‎دانيم كه قانون‌گذار به منظور سرعت بخشيدن به فعاليت‎هاي تجاري، براي دارنده آن مزايايي را در نظر گرفته است.

پشت نويسي چك

طبق قانون، گاهي ممكن است چك در وجه حامل يا شخص معين يا به حواله كرد صادر و يا با امضا پشت آن به ديگري منتقل شود كه به اين كار در اصطلاح حقوقي ظهرنويسي گفته مي‎شود. هنگامي كه صادر كننده، در متن چك عبارت «به حواله‌كرد»  را خط مي‎زند، امكان  پشت‌نويسي را از كسي كه چك در وجه او صادر شده مي‎گيرد. دريافت كننده هم با پذيرش چك موافقت خود را اعلام مي‌كند.‏ با خط خوردن عبارت «به حواله كرد» به نظر مي‌رسد كه شخصيت دارنده چك براي صادر كننده چك مهم بوده و از اين راه، نخواسته است وجه چك مزبور، توسط شخص ديگري دريافت شود، بنابراين  در صورتي‎كه اين گونه چك‌ها به ديگري منتقل شود، بانك مي‌تواند از پرداخت وجه آن به غير خودداري كند.

​

فوت صادر كننده چك

اگر صادر كننده چك، فوت كند بانك مي‌تواند قبل از انحصار وراثت و قبل از تعيين ورثه و بررسي اموال متوفي وجه چك را به دارنده پرداخت كند، چرا كه اين  تصميم در زمان حيات وي گرفته شده است.‏ اين اقدام حتي در زماني‎كه چك مدت ‎دار است  و تاريخ سر رسيد آن بعد از فوت صادر كننده است، صورت مي‎گيرد. بنا به ماده ۲۳۱ قانون امور حسبي بدهي‌هاي مدت‌ دار (موجل) متوفي بعد از فوت او به ‎روز مي‌شود، بنابراين در اين حالت نيز،  چون چك در زمان حيات متوفي صادر شده است، با مرگ او بدهي مدت دار او به‎ روز مي‌شود و بانك بايد قبل از تاريخ سررسيد، وجه چك را به دارنده چك پرداخت كند. از سوي  ديگر به موجب ماده ۳۱۱ قانون تجارت، پرداخت چك نبايد وعده داشته باشد و بانك‌ها بايددر صورت داشتن موجودي در حساب متوفي، وجه چك را پرداخت كنند.

براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر جعل چك چه عواقبي در پي دارد؟ را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

مهلت اعتبار چك چند سال است؟

راهكار‌هاي مطالبه چك برگشتي

صدور چك برگشتي چه مجازاتي دارد؟

خطرات صدور چك در وجه حامل

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

يكي از اقداماتي كه براي رفع سؤ اثر از چك بايد اقدام شود، تامين موجودي است. در اين موارد مشتري مقدار موجودي را كه كم شده، به حساب جاري خود واريز مي‌كند و وقتي از صاحب نفع چك مبلغ را دريافت كرد، بانك سوء اثر چك‌ را رفع مي‌كند.

رفع سوء اثر چك قوانين و مراحلي دارد و براي اينكه مشتري بتواند براي رفع سوء اثر چك افدام كند بايد آن مراحل را طي كند. درمجله حقوقي دلتا قوانين و مراحل رفع سوء اثر از چك برگشتي ذكر شده است. براي اطلاعات بيشتر در اين خصوص با مجله دلتا همراه باشيد.

درخواست رفع سوء اثر از چك برگشتي

مشتري براي از بين بردن سوءاثر از چك برگشتي بايد مراحلي را طي كند كه در ادامه به ترتيب توضيح داده شده است.
۱.تامين موجودي

۲.ارائه لاشه چك برگشتي

۳.ارائه رضايت نامه محضري ذي نفع به بانك

۴.واريز مبلغ چك به حساب جاري و مسدود كردن آن به مدت ۲۴ ماه

۵.ارائه حكم قضايي مبني بر رفع سوء اثر از سوابق چك برگشتي

تامين موجودي

در اين موارد مشتري مقدار موجودي را كه كم شده، به حساب جاري خود واريز مي‌كند و وقتي از صاحب نفع چك مبلغ را دريافت كرد، بانك سوء اثر را رفع مي‌كند.

ارائه لاشه چك برگشتي

مشتري لاشه چك برگشتي را به بانك تحويل مي‌دهد و از بانك رسيد دريافت مي‌كند.

ارائه رضايت نامه محضري ذي نفع به بانك

در اين مرحله شخص، به بانك رضايتنامه محضري مي‌دهد كه اگر لاشه چك برگشتي مفقود، دزديده يا بسوزد يا به هر دليل ديگر از بين برود، فرد ذينفع چك مي‌تواند به دفترخانه‌هاي رسمي بانك مراجعه كند و رضايتنامه را بگيرد و چك خود را باطل كند.

واريز مبلغ چك به بانك و مسدود كردن آن

در اين مرحله مبلغ چك به حساب جاري واريز و به مدت ۲۴ ماه مسدود مي شود. چنانچه حساب جاري مسدود نشود، لاشه چك يا رضايتنامه محضري را ارائه كرد و اگر حساب جاري مسدود نشده باشد، مشتري مي‌تواند معادل كسري موجودي را واريز كرده و درخواست مسدود شدن وجه را به مدت ۲۴ ماه ارائه دهد و بعد براي رفع سوء اثر چك را اقدام كند.

ارائه حكم قضايي

در اين مرحله حكم قضايي براي رفع سوء اثر از سوابق چك برگشتي ارائه مي‌شود. اگر مشتري پس از برگشت چك در مدت ۱۰ روز به تامين كسري موجودي حساب كند يا رضايت نامه و يا لاشه چك را ارائه دهد، بانك بايد اطلاعات لازم براي گواهي نامه عدم پرداخت را به سامانه بانك مركزي بفرستد.

نكات مهم در خصوص رفع سوء اثر چك

۱. اطلاعات مربوط به گواهي‌نامه عدم پرداخت، پس از ده روز كاري از زمان برگشت چك به بانك مركزي ارسال مي‌شود.
۲. امكان دريافت فهرست كامل تعداد و مشخصات چك‌هاي برگشتي در شعبه مربوطه وجود دارد.
۳. نتيجه رفع سوء‌اثر از چك برگشتي پس از ده روز كاري از زمان انجام عمليات رفع سوء اثر در شعبه قابل پيگيري است.
۴. با توجه به تمركز عمليات رفع سوء‌اثر چك برگشتي در شعب بانك، مراجعه متقاضيان به ادارات مركزي بي‌نتيجه خواهد بود.

مطلب پيشنهادي : براي آشنايي بيشتر با صدور چك از حساب مسدود مطلب “صدور چك از حساب مسدود جرم است؟” را مطالعه كنيد.