ارث

صلح عمري قراردادي‌ است كه بسيار مي­‌تواند منعطف باشد و مسائل متعددي را در خود جاي دهد كه طبق توافق اشخاص متفاوت است.

صلح به هر توافقي مي­‌گويند كه در ذيل عقود ديگر مانند بيع، اجاره، تقسيم ارث و غيره نباشد. صلح عمري، صلحي‌ است كه به طول عمر شخص مربوط است. به اين شكل كه در طول حيات او، مالكيت دارايي‌هاي مورد صلح براي اوست و مي‌­تواند از آن بهره­‌مند شود. پس از فوت فرد، اموال به شخصي كه براي او صلح شده است، مي‌­رسد. در اين مطلب از مجله دلتا قصد داريم به موضوع فوايد صلح عمري بپردازيم.

فوايد صلح عمري

صلح عمري، به غير از اين كه امكان تقسيم اموال را پيش از مرگ به افراد مي‌­دهد. فوايد ديگري نيز دارد كه پيرامون آن‌­ها توضيح مي‌­دهيم:

• نخست اين‌كه با صلح عمر‌ي مي­‌توان مالي را به شخص ديگري منتقل كرد اما منافع آن را حفظ كرد. به اين‌صورت‌كه مال‌الصلح به نام شخص ديگر در مي‌­آيد اما منافع آن و حق استفاده از آن تا پابان عمر نزد صاحبش (مصالح) باقي مي‌­ماند.
• كسي كه با ديگري بر سر اموالش صلح مي‌­كند، مي­‌تواند تا پايان عمرش يا تا موعد معلوم، صلح خود را پس بگيرد و قرارداد صلح را باطل كند.
• برخلاف گفته­‌هاي كلامي و حتي وصيت‌نامه كه پس از مرگ شخص، درباره­ صحت و اصالت آن بسيار شك مي­‌شود و موجب دردسرها و درگيري بين وراث مي­‌گردد، صلح عمري داراي سندي رسمي است كه در دفاتر ثبت اسناد ثبت شده است.
• در بسياري از موارد ديده شده است كه فرزندي زودتر از والدين خود فوت مي‌­كند و به همين دليل قانونا فرزندان او  از پدربزرگ خود ارث نخواهند برد. اما با وجود قرارداد صلح عمري، با مرگ متصالح، منافع قرارداد به وراث او منتقل مي­‌شود. در نتيجه چنانچه والدي مالي را به نام فرزندش صلح عمري كند، با مرگ فرزند، برخلاف روند تقسيم ارث، مال به نوه‌هاي او خواهد رسيد.
• با صلح عمري به هيچ وجه تا پيش از زمان فوت مصالح، مال‌الصلح جزو اموال متصالح محسوب نمي­‌شود و به هيچ وجه اجازه­­ استفاده از آن را ندارد و حتي هيچ مرجع قانوني­ نمي­‌تواند آن را توقيف نمايد.

هزينه‌­هاي تنظيم سند صلح عمري

صلح عمري نيز مانند هرگونه سند ديگري، مداركي خاص لازم دارد كه بايد تهيه شود و هم‌چنين هزينه صلح عمري قيمت‌هاي متفاوتي را در برمي‌گيرد. هزينه صلح عمري بسته به اموال و املاكي كه منتقل مي‌شود متفاوت است.

ماليات بر صلح عمري

صلح عمري در زمان انتقال منافع از مصالح به متصالح يعني پس از فوت مصالح، داراي مالياتي است كه در ماده ۱۲۲ قانون ماليات­‌هاي مستقيم به آن اشاره شده است. ماليات­‌هاي صلح عمري عبارتند از:

• پنج درصد از ارزش ملك به عنوان ماليات براي نقل و انتقال قطعي ملك
• دو درصد از ارزش مال به عنوان انتقال حق واگذاري

چنانچه براي مال‌الصلح در صلح‌­نامه ارزشي مشخص نشده باشد، بنا به ارزش روز اموال متشابه آن توسط كارشناسي، قيمتي براي آن تعيين مي­‌گردد كه ماليات­‌ها بر اساس آن اخذ خواهد شد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب افراد هرگز نمي‌توانند تمام اموال خود را وصيت كنند را مطالعه كنيد.

در عالم حقوق اصل بر آن است كه اموال هيچ‌كس را نمي‌توان بدون رضايت وي به ديگري داد، مگر اين‌كه در موارد خاصي قانون اين اجازه را داده باشد.

از جمله مواردي كه فرد، چه راضي باشد چه راضي نباشد، اموالش به ديگران مي‌رسد مربوط به ارث است كه در قانون و شريعت اسلام احكام ويژه‌اي دارد. بنابراين، هيچ شخصي نمي‌تواند قبل از فوت خود، يكي از وارثين يا همه‌ آن‌ها را از ارث محروم كند. در اين مطلب از مجله دلتا به موضوع تقسيم ارث متوفي مي‌پردازيم.

چه كساني از متوفي ارث مي‌برند؟

همان‌طور كه مي‌دانيم ارث متعلق به خويشاوندان نسبي متوفي است. يعني كساني كه با متوفي رابطه‌ خوني دارند و تنها كسي كه از اين قاعده مستثني است، همسر متوفي است كه در هر صورت از وي ارث خواهد برد.

خويشاوندان نبي هر فرد مطابق يك قاعده‌ كلي در قانون به سه طبقه تقسيم مي‌شوند. كه اين سه طبقه، به ترتيب نزديك‌تر بودن به فرد متوفي مرتب شده‌اند. اين طبقات مطابق ماده ۸۶۲ قانون مدني عبارت‌اند از:

•  پدر، مادر، فرزندان ( نوه‌هاي فرد، در جايي كه همه‌ فرزندان وي فوت كرده باشند)
• پدربزرگ، مادربزرگ، برادران و خواهران (و فرزندان برادران يا خواهران در جايي كه خود برادران يا خواهران وي همگي فوت كرده باشند)
• عموها، عمه‌ها، دايي‌ها، خاله‌ها (و فرزندان آن‌ها در جايي كه فرد، همه‌ افراد نام برده در طبقه‌هاي قبل را از دست داده باشد)

به اين دو نكته در تقسيم ارث توجه داشته باشيد:

اولا اگر حتي يك نفر از طبقه‌ اول وجود داشته باشد، هيچ ارثي به طبقات ديگر نمي‌رسد. هم‌چنين، اگر وارثي در طبقه يك وجود نداشت، بايد به سراغ طبقه‌ دوم برويم و تنها در صورتي‌كه هيچ وارثي در طبقه‌ اول و دوم پيدا نشود، نوبت به وراث طبقه‌ سوم مي‌رسد.

ثانيا همسر متوفي، هميشه در كنار خويشاوندان نسبي وي (طبقات سه‌گانه‌ ذكرشده) ارث خواهد برد و حتي در مواردي كه هيچ فردي از خويشاوندان طبقات سه‌گانه‌ متوفي زنده نباشد، مي‌تواند در برخي از موارد، تمام ارث را مالك شود.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي در اين شرايط زن مي‌تواند جدا از شوهرش زندگي كند مطالعه كنيد.

ارث بردن زن و شوهر از يكديگر شرايطي دارد كه در صورت فراهم نبودن اين شرايط زوجين از يكديگر ارث نمي‌برند.

مطابق قانون مدني در صورت فراهم بودن شرايط هر يك از زوجين در صورت فوت ديگري به ميزان سهم خود از تركه ارث مي‌برد. در اين مطلب از مجله دلتا به موضوع موانع ارث زوجين مي‌پردازيم.

شرايط ارث بردن زن و شوهر از يكديگر

•  نكاح بين زوجين دائمي باشد: به موجب ماده ۹۴۰ قانون مدني زوجيني كه زوجيت آن‌ها دائمي بوده باشد از يكديگر ارث مي‌برند. بنابراين، چنانچه نكاح موقت باشد هيچ يك از زوجين از يكديگر ارث نمي‌برند. حتي اگر بين خودشان شرط ارث بردن از يكديگر را قرار داده باشند نيز اين شرط باطل است و هيچ اثري ندارد.
• فوت در مدت زوجيت واقع شده باشد: به موجب ماده ۸۶۴ قانون مدني فوت بايد در زمان زوجيت واقع گردد تا هر يك از زوجين از ديگري ارث ببرد. بنابراين، چنانچه يكي از زوجين پس از تحقق طلاق فوت كند، ديگري از او ارث نمي‌برد.

البته قاعده بالا دو استثناء دارد كه عبارتند از:

• فوت در مدت عده رجعي: به موجب ماده ۹۴۳ قانون مدني اگر شوهر زن خود را به طلاق رجعي مطلقه نمايد. سپس هر يك از آن‌ها قبل از انقضاء عده بميرد ديگري از او ارث مي‌برد. زيرا در ايام عده رجعيه هنوز در حكم زن و شوهر هستند و رابطه زناشويي به‌طور كامل قطع نشده است. اگر شوهر در ايام عده رجوع كند عقد ازدواج به قوت خود باقي است. اما اگر فوت يكي از آن‌ها بعد از انقضاء عده باشد يا اينكه طلاق بائن باشد از يكديگر ارث نمي‌برند.
• طلاق در مدت بيماري متصل به موت: به موجب ماده ۹۴۴ قانون مدني اگر شوهر در حال بيماري زن خود را طلاق دهد و در ظرف يك سال از تاريخ طلاق به سبب همان بيماري فوت كند زوجه از وي ارث مي‌برد اگرچه طلاق بائن باشد مشروط بر اينكه زن شوهر نكرده باشد.

موانع ارث زوجين

• در صورتي كه هر يك از زوجين ديگري را به قتل برساند: به موجب ماده ۸۸۰ قانون مدني قتل از موانع ارث است. بنابراين، كسي كه مورث خود را عمدا به قتل برساند از ارث او محروم مي‌گردد.
• بعد از لعان: به موجب ماده ۸۸۲ قانون مدني بعد از لعان زن و شوهر از يكديگر ارث نمي‌برند. لعان حالتي است كه به موجب آن شوهر با رعايت شرايط خاص به زن خود نسبت زنا دهد و بر آن اصرار كند و زن نپذيرد.
•  كفر: چنانچه هر يك از زوجين مسلمان و ديگري كافر باشد كافر از مسلمان ارث نمي‌برد، ولي مسلمان از كافر ارث مي‌برد.
•  نكاح در حالت مرض: به موجب ماده ۹۴۵ قانون مدني اگر مردي در حال بيماري زني را عقد كند و قبل از برقراري رابطه جنسي به موجب همان بيماري فوت كند زن از او ارث نمي‌برد. اما اگر بعد از برقراري رابطه جنسي يا بعد از بهبودي از آن بيماري فوت كند زن از او ارث مي‌برد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب آيا والدين مي‌توانند قبل از فوت، ارث فرزندان را تقسيم كنند؟ را مطالعه كنيد.

ارثيه زماني معنا و مفهوم پيدا مي‌كند كه شخصي فوت كند و ماتَرَكي (ارثيه) از وي باقي بماند.

يكي از مباحث حقوقي مهم كه موضوع بسياري از مشاوره‌هايي است كه با حقوقدانان انجام مي‌شود، تقسيم ارث قبل از فوت مورث است. در اين مطلب از مجله دلتا به موضوع تقسيم ارث قبل از فوت مي‌پردازيم.

تكليف ورثه فوت شده قبل از مورث

قبل از بررسي حكم تقسيم ارث قبل از فوت بايد به اين سوال مهم پاسخ دهيم كه تكليف ورثه فوت شده قبل از مورث چيست؟

آيا آن‌ها نيز از اموال مورث سهم مي‌برند يا ورثه آن‌ها مي‌توانند براي دريافت سهم‌الارث مورث فوت شده خود، اقدام كنند؟

در پاسخ به اين سوال بايد گفت همان‌طور كه در ماده ۸۷۵ قانون مدني اشاره شده است، شرط وراثت، زنده بودن در حين فوت مورث است. در نتيجه ورثه تنها زماني از اموال سهم مي‌برند كه در زمان فوت مورث در قيد حيات باشند. با اين وجود در خصوص تقسيم ارث قبل از فوت فرآيند ديگري وجود دارد و تقسيم اموال، بيشتر مبتني بر تمايل مالك آن‌ها است.

تقسيم ارث قبل از فوت

ارث در دعاوي حقوقي مبحثي رايج و بحث‌برانگيز است كه گاهي موجب اختلافات خانوادگي و هرج و مرج در روابط مي‌شود.

در بسياري از موارد موضوع ارث تبديل به يك چالش شده و اختلافات زيادي بين فرزندان و همسر متوفي به وجود مي‌آورد. گاهي حتي كار به جايي مي­‌كشد كه تنها يك مرجع قانوني مثل وكيل ارث مي­‌تواند آن را به‌صورت مسالمت‌‌آميز حل كند. آگاهي از چنين مسائلي موجب جلوگيري از تضييع حقوق ديگران مي‌­شود. در اين نوشتار از مجله دلتا به موضوع نكات مهم در مورد ارث مي‌پردازيم.

انتقال اموال به همسر

از آن‌جايي كه طبق قانون اگر شوهر به جز زن وارث ديگري نداشته باشد، زن يك چهارم اموال را به ارث مي‌برد و بقيه اموال در حكم اموال بدون وارث به نفع دولت ضبط خواهد شد، شوهر مي‌تواند در زمان حيات اموال خود را به همسر انتقال دهد.

سهم برابر فرزندان از اموال

براي دادن سهم مساوي بهترين اقدام انتقال اموال قبل از فوت است. در صورت وصيت نيز تا يك سوم اموال طبق وصيت عمل مي‌شود و الباقي اموال طبق قوانين ارث تقسيم مي‌شود.

ارث‌بري نوه دختر و پسر

در ارث يك حالت وجود دارد كه دختري كه نوه است دو برابر پسري كه نوه است ارث مي‌برد و آن حالتي است كه ميت اولادي نداشته باشد و اولاد اولاد او (نوه) ارث ببرد.

به اين‌صورت كه نوه پسري ميت كه دختر باشد به واسطه پدرش دو برابر نوه دختري ميت كه پسر باشد ارث مي‌برد.

دريافت مهريه از ارث شوهر

در صورتي‌كه پدر شوهر فوت شود، عروس مي‌تواند سهم‌الارث شوهر را از اموال پدرش براي مهريه توقيف كند. اما تا زماني كه پدرشوهر زنده باشد عروس اين حق را نخواهد داشت زيرا اموال شخص زنده متعلق به خودش است.

وارث والدين

شخصي كه زودتر از پدر و مادر خود فوت كند، وارث والدين محسوب نمي‌شود. در اين‌صورت اگر متوفي خواهر يا برادر در قيد حيات داشته باشد، به فرزندان متوفي ارثي تعلق نمي‌گيرد.

حق قصاص و ارث همسر از ديه

زوج يا زوجه حق قصاص قاتل همسر خود را ندارد. اما از ديه همسر خود ارث خواهد برد.

تغيير جنسيت و ارث

افرادي كه تغيير جنسيت مي‌دهند و نسبت‌شان با اعضاي خانواده عوض مي‌شود، مثلا خواهر، برادر مي‌شود، ارث بردن آنان نيز طبق جنسيت جديد تغيير مي‌كند.

ارث در ازدواج موقت

در ازدواج موقت زن و مرد از يكديگر ارث نمي‌برند اما فرزند حاصل از ازدواج موقت از پدر و مادر خود ارث خواهد برد.

ارث مرد چند زنه

سهم‌الارث زن از شوهر يك زنه در صورت وجود فرزند، يك هشتم و درصورت نبود فرزند يك چهارم است.

اگر تعداد زنان بيش‌تر باشد همان ميزان به‌طور مساوي بين زنان تقسيم مي‌شود يعني در نهايت سهم كمتري به زنان مي‌رسد.

ارث نوزاد

يكي ديگر از نكات مهم ارث، ارث نوزاد است. نوزاد به محض تولد حتي اگر فقط يك گريه كند و بميرد ارث به او تعلق مي‌گيرد و سهم‌الارث به وراثان او مي‌رسد.

سهم‌الارث فرزند خوانده 

فرزند خوانده از سرپرست خود ارث نمي‌برد ولي سرپرست مي‌تواند تا يك سوم اموال را براي فرزندخوانده خود وصيت كند يا اين‌‌كه قبل از فوت به‌صورت رسمي اموالي را به او انتقال دهد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب طلاهاي مادر چگونه به ارث مي‌رسد؟  را مطالعه كنيد.

مرگ پايان سرنوشت تمام انسان‌هاست و در آخر تمام افراد به اين مرحله خواهند رسيد. مرگ به دليل اينكه يك واقعه حقوقي است، قانون براي آن آثار و تبعاتي را مشخص كرده است. يكي از آن‌ها ارث و تقسيم ماترك بجا مانده از متوفي است.

پس از فوت پدر خانواده به فرزندان ارث تعلق مي‌گيرد و بايد بين آن‌ها تقسيم شود. پس از فوت مادر نيز در صورت وجود اموال، اين دارايي‌ها بين فرزندان تقسيم مي‌شود. در اين نوشتار از مجله دلتا به موضوع تقسيم ارث طلاي مادر مي‌پردازيم.

تقسيم ارث طلاي مادر

طلا به خاطر زينت بودن معمولا از متوفاي زن بر جا مي‌ماند و آن‌چه عرف در بين مردم در مورد اين طلاها به غلط رواج دارد اين است كه اين طلاها سهم دختران متوفي خواهد بود و پسران و ديگر وراث سهمي از آن نخواهند برد.

اما طبق قانون وراثت طلا نيز جزو اموالي است كه بايد در آن تقسيم به‌صورت قانوني و بر اساس طبقات ارث انجام گيرد.

در واقع طلا خصوصيتي نسبت به ساير اموال ماترك نداشته و مانند ساير اموال مورد تقسيم قرار مي‌گيرد.

طلاي مربوط به متوفي مانند ديگر اموال وي اگر فقط يك وارث وجود داشته باشد به همان وارث خواهد رسيد. اما اگر افراد طبقات تقسيم‌بندي سه گانه وراث در قيد حيات باشند به نسبت سهمشان بين آن‌ها تقسيم مي‌گردد.

در صورتي‌كه طبقه اول وجود داشته باشند ارث به ساير طبقات نخواهد رسيد. هم‌چنين اگر در هر طبقه‌اي درجه اول وجود داشته باشد، درجه دوم ارث نخواهد برد.

اگر زني همسر داشته باشد و فوت كند، همسر او با وجود اينكه جزو خويشاوندان سببي است قطعا در كنار ساير طبقات از طلاهاي متوفي ارث خواهد برد.

وصيت مادر در خصوص طلاها

قانون به افراد اين اجازه را داده است كه آن‌چه را در تملك دارند به هر گونه كه بخواهند به ديگري واگذار كنند. اين كار بايد به‌صورت قانوني و غير قابل انكار باشد تا مورد اعتراض ديگران قرار نگيرد.

بنابراين اگر مادري وصيت به ارث رسيدن طلاي خود به نفع دختران خود را داشته باشد بايد اين وصيت به گونه‌اي باشد كه غير قابل انكار بوده باشد.

اگر مادر در مورد طلاي خود وصيت به نفع دختران خود كرده باشد اين وصيت فقط در مورد يك سوم طلا مورد قبول و در صورت عدم تاييد و تنفيذ تمام ورثه مابقي آن بين وراث متوفي تقسيم خواهد گرديد.

لازم به ذكر است در صورتي‌كه كسي در مورد طلاي متوفي ادعاي يك وصيت به نفع خود داشته باشد بايد اين وصيت را با سند معتبر يا شهادت شهود معتبر به اثبات برساند تا مورد تاييد قانوني قرار گيرد.

در غير اين‌صورت و در فرض تصاحب طلا بدون مجوز قانوني وراث ديگر مي‌توانند از تصاحب‌كننده در محاكم كيفري طرح شكايت و تقاضاي تعقيب كيفري و مجازات وي را نمايند.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب در اين شرايط حضانت فرزند فقط با مادر است را مطالعه كنيد.

مسائل مربوط به ارث همسران كه شامل ارث زن از شوهر و سهم‌الارث شوهر از زن، يكي از مهم‌­ترين موارد ارث محسوب مي‌شود كه ممكن است براي هر فردي پيش بيايد.

در بسياري از موارد موضوع ارث تبديل به يك چالش شده و اختلافات زيادي بين فرزندان و همسر متوفي به وجود مي­‌آورد. گاهي حتي كار به جايي مي­‌كشد كه تنها يك مرجع قانوني مثل وكيل ارث مي­‌تواند آن را به‌صورت مسالمت‌­آميز حل كند. آگاهي از چنين مسائلي موجب جلوگيري از تضييع حقوق ديگران مي‌­شود. در اين نوشتار از مجله دلتا قصد داريم به مقدار ارث زن و شوهر بپردازيم.

سهم‌الارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند

قانون ارث زن از شوهر در صورتي‌كه فرزند داشته باشد يك هشتم است. البته در گذشته زنان فقط از اموال منقول ارث مي‌بردند و از اموال غيرمنقول چيزي به آن‌ها نمي‌رسيد. اما به موجب قانون جديد زنان هم از اموال منقول و هم از اموال غيرمنقول ارث مي‌برند.

 طبق ماده ۹۴۶ قانون مدني در صورتي‌كه مردي فوت كند و فرزند داشته باشد، همسر يك هشتم از اموال منقول مانند ماشين وسايل و غيره و يك هشتم از قيمت اموال غيرمنقولي چون زمين و خانه را نيز به ارث مي‌­برد.

اگر مردي چند زن داشته باشد سهمي كه به زن تعلق مي‌گيرد، بايد بين آن‌ها تقسيم شود. يعني يك چهارم اموال بين همه‌­ اين زنان بايد به‌صورت مساوي تقسيم شود.

سهم‌الارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند

ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند طبق آن‌چه در قانون مدني آمده بيش‌تر از زماني‌است كه فرزندي درميان باشد. در صورتي‌كه مردي فوت كند و فرزندي نداشته باشد، ارث زن به جاي يك هشتم، يك چهارم است. يعني يك چهارم از اموال منقول و يك چهارم از قيمت اموال غيرمنقول به زن مي‌­رسد.

لازم به ذكر است كه اگر مردي چند زن و فرزند داشته باشد، سهمي كه به زن تعلق مي‌گيرد، بايد بين آن‌ها تقسيم شود. مثلا اگر متوفي دو زن و فرزند باشد، سهم هر دو زن باهم يك هشتم است كه بين آن‌ها به‌طور مساوي تقسيم مي­‌شود.

سهم‌الارث شوهر از زن

در مورد ارث بردن شوهر از زن يا به عبارتي ارث مرد از اموال زن به اين‌صورت است كه چنان‌چه زن فوت كند و داراي فرزند نباشد، شوهر نصف اموال زن را به ارث مي‌برد.

اگر زن، وارث ديگري مانند پدر و مادر نداشته باشد نيز بقيه اموال زن براي شوهر خواهد بود و اگر زن فوت كند و داراي اولادي باشد، شوهر يك چهارم از اموال زن را به ارث مي‌برد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب ارث شما در چه صورتي به دولت مي‌رسد؟ را مطالعه كنيد.

ارث و انحصار وراثت داراي نكات متعدد و گوناگوني است و براي چگونگي تخصيص آن به وراث بايد به نكات مهمي توجه كرد.

ارث يكي از رايج‌ترين حقوقي است كه پس از فوت افراد به ورثه او تعلق مي‌گيرد. در اين نوشتار از مجله دلتا به موضوع دريافت ارث توسط دولت مي‌پردازيم.

بر اساس قانون چند دسته مي‌توانند از ارث فرد متوفي استفاده كنند و آن‌ها به طبقات مختلف سببي و نسبي تقسيم مي‌شوند.

• اول: پدر، مادر، فرزندان، نوادگان و فرزندان آن‌ها
• دوم: پدربزرگ، مادربزرگ، برادر و خواهر و فرزندان آن‌ها
• سوم: عمه، عمو، خاله، دايي و فرزندان آن‌ها

البته اگر طبقه اول وجود داشته باشد، طبقات دوم و سوم ارثي نخواهند برد.

اما به اين ارث بر اساس قانون ميزان مشخصي ماليات هم مي‌خورد؛ وارثان بايد فهرستي از اموال منقول و غيرمنقول باقي‌مانده تهيه كنند. سپس يكي از وراث بايد به اداره دارايي مراجعه كند تا تكليف ماليات بر ارث مشخص شود. ميزان ماليات بر ارث در خصوص اموال غير منقول ۵ درصد و اموال منقول ۲ درصد است.

اگر پدر يا مادري فوت كند و غير از فرزندان، وارث ديگري در طبقه اول ارث نداشته باشد، اگر همه دختر باشند يا همه پسر باشند، تمام اموال بين آن‌ها به طور مساوي تقسيم مي‌شود.

ارث در چه صورتي به دولت مي‌رسد؟

اما شايد جالب‌ترين نكته ارث جايي باشد كه فرد متوفي جز همسر خود هيچ خويشاوند ديگري نداشته باشد. در اين‌صورت اگر تنها وارث مرد همسر خود باشد، ارثيه زن فقط يك چهارم اموال شوهر مي‌شود و مابقي اموال شوهر كه هيچ وارثي ندارد به نفع دولت ضبط مي‌شود.

اگر تعداد همسران يك مرد بيش از يكي باشد، همان ميزان ارث كه براي زن مشخص شده به‌طور مساوي بين آن‌ها تقسيم مي‌شود. يعني در نهايت سهم كمتري به زنان مي‌رسد.

بر اساس قانون، نوزاد هم داراي حق ارث مي‌شود، البته ارث جنين و نوزاد هم داراي شرايط مخصوص به خود است.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب نحوه تقسيم ارث توافقي بين ورثه چگونه است؟  را مطالعه كنيد.

​

شرط ارث بردن زن و مرد از يكديگر، وجود رابطه زوجيت و عقد نكاح در هنگام فوت، بين آن دو است.

​

بر اساس قانون مدني، هر يك از زوجين اعم از زن و مرد مي‌توانند در صورت فوت، از ارث ديگري برخوردار بشوند كه اين رابطه توارث ميان زوجين به علاوه ميزان سهم‌الارث هر يك از زوج و زوجه در قانون به صورت دقيق مشخص شده است. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي شرايط ارث بردن زوجين از يكديگر مي‌پردازيم.

شرايط ارث بردن زوجين از يكديگر

يكي از شرايط لازم براي اينكه زن و شوهر وارث هم شوند، عقد نكاح دائم است، يعني در ازدواج موقت توارث بين زوجين برقرار نمي‌شود و شرط بعدي براي ارث بردن زن و مرد از يكديگر اين است كه در زمان فوت، زن و مرد در عقد هم باشند و رابطه زوجيت موجود باشد. البته در اين مورد يك استثنا وجود دارد و آن طلاق رجعي است.

بر اين اساس، در ايام عده طلاق رجعي زن و شوهر از هم ارث مي‌برند، زيرا در حكم زن و شوهر هستند و هنوز رابطه زناشويي به طور كامل قطع نشده و با پشيماني شوهر از طلاق در ايام عده قرارداد ازدواج (عقد ازدواج) به‌قوت خود باقي است و مانند آن است كه طلاقي اتفاق نيفتاده است؛ به همين علت مرد در ايام عده طلاق رجعي مكلف خواهد بود همسر را در منزل خود بپذيرد و نفقه او را بپردازد.

در صورتي‌كه مردي در حال بيماري اقدام به انعقاد عقد با زني كند و به دليل همان بيماري و قبل از ازدواج با زن فوت كند، زن از او ارث نخواهد برد. وقوع هر نوع طلاقي بين زن و شوهر به غير از طلاق رجعي باعث مي‌شود آن‌ها از ارث بردن از يكديگر محروم شوند. بنا به ماده ۹۴۴ قانون مدني اگر شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و ظرف يك سال از تاريخ طلاق به همان مرض بميرد، زوجه از او ارث مي‌برد اگر چه طلاق بائن باشد، مشروط بر اينكه زن شوهر نكرده باشد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب ارث زن در ازدواج موقت را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

چه مواردي باعث محروم شدن فرد از ارث مي‌شود؟

وضعيت ارث مرد در صورت فوت همسر

نحوه اثبات عدم تمكين زن

در صورت عدم تمكين زن مي‌توان طلاق گرفت؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

پس از فوت هر فرد، اموال و دارايي‌هاي متوفي به وراث او تعلق مي‌گيرد؛ مگر در مواردي خاص.

​

زماني ‌كه شخصي فوت مي‌كند و از او اموالي به جا مي‌ماند، بايد اين اموال ميان ورثه او تقسيم شود. بنابراين يكي از مهم‌ترين مسائل در اين حوزه نحوه تقسيم ارث است كه مطابق قانون مدني مشخص شده‌اند. در همين راستا، قانون مدني از مواردي تحت عنوان موانع ارث نام برده كه محروميت از ارث را به دنبال دارد. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي محروم شدن از ارث مي‌پردازيم.

محروم شدن از ارث

مواردي كه باعث محروم شدن از ارث مي‌شوند؛ عبارتند از:

• قتل مورث (متوفي): مطابق ماده ۸۸۰ قانون مدني، قتل از موانع ارث است بنابراين كسي كه مورث خود را عمدا بكشد از ارث او ممنوع مي‌شود، اعم از اين كه قتل مستقيم باشد يا با واسطه، يا خود وارث به تنهايي اين كار را كرده باشد يا با شركت ديگري.
• لعان: اگر مردي انتساب فرزندي به خودش را انكار كند و به زن خود تهمت زنا بزند، رابطه توارث ميان آن‌ها از بين مي‌رود؛ يعني بعد از لعان، زن و شوهر ديگر از هم ارث نمي‌برند. به علاوه اينكه رابطه توارث ميان فرزند با پدر نيز قطع مي‌شود؛ به عبارتي نه پدر از فرزندي كه او را انكار كرده است ارث مي‌برد و نه فرزند از پدر ارث خواهد برد. در اين شرايط، چنين فرزندي تنها از خويشاوندان مادري خود ارث مي‌برد و متقابلا خويشاوندان مادري نيز از او ارث خواهند برد.

​

• ولادت از زنا: مطابق ماده ۸۸۴ قانون مدني فرزند حاصل از زنا از پدر، مادر و اقوام آنان ارث نمي‌برد.
• جنين: يكي ديگر از موانع ارث جنين است. مطابق ماده ۸۷۸ قانون مدني هرگاه در هنگام فوت مورث، جنيني وجود داشته باشد كه زنده به دنيا آمدن او موثر در تقسيم ارث باشد و به عبارتي مانع از ارث تمام يا برخي ديگر از ورثه باشد، تقسيم به عمل نمي‌آيد تا وضعيت جنين نيز مشخص شود.
• غايب مفقود الاثر: مطابق ماده ۸۷۹ قانون مدني اگر بين وراث، غايب مفقودالاثر باشد، سهم او كنار گذاشته مي‌شود تا وضعيت او روشن شود.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب مزايا تنظيم وصيت نامه را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

هر فرد تا چه ميزان از اموالش را مي‌تواند وصيت كند؟

تقسيم ارث خانه به چه صورت انجام مي‌شود؟

در چه صورت مهريه به زن تعلق نمي‌گيرد؟

ارث فرد مجرد به چه كسي مي‌رسد؟

تهيه جهيزيه بر عهده زن است يا شوهر؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​