جهيزيه

پس از فوت شوهر، زن بايد توانايي آن را داشته باشد كه به راحتي زندگي خويش را ادامه دهد و حق يا حقوقي كه پيش از درگذشت شوهر داشته، در نبود او نيز داشته باشد؛ مطالبه مهريه و استرداد جهيزيه يكي از اين حقوق است.

زن نيز مانند مرد مي‌‌تواند در اموال خود هر تصرفي كه خواست، انجام دهد و در مسائل مالي خود استقلال تام دارد‌. درصورتي‌كه زن در اوايل زندگي زناشويي، جهيزيه خريداري كرده و با خود به خانه همسر برده باشد، اجازه دارد تا در نبود شوهرش جهيزيه را مطالبه كند. در اين مطلب از مجله دلتا به موضوع پس گرفتن جهيزيه پس از فوت مي‌پردازيم.

استرداد جهيزيه پس از فوت شوهر

يكي از روش‌هاي آسان براي پس گرفتن جهيزيه آن است كه خانواده دختر از قبل و در هنگام تامين وسايل، ليستي از تمام اقلام تهيه شده آماده نمايند.

اين ليست به نام سياهه شناخته مي‌شود. معمولا در برگه آخر عقدنامه ازدواج يا برگه‌اي جداگانه قيد مي‌شود و با امضاي شوهر و شهادت دو نفر از اقوام مرد، حكم يك سند عادي را پيدا مي‌كند كه بعدا براي پس گرفتن جهيزيه كار شما را راحت مي‌كند.

اما در حالت ديگر ممكن است خانواده دختر اقدام به تهيه ليست سياهه نكرده باشند. در اين‌صورت اثبات اين امر كه وسايل داخل خانه به عنوان جهيزيه زن است نه براي شوهر، دشوار است.

در اين حالت معمولا اموال اختصاصي هر يك از زوجين به خود آنان تعلق دارد و اموال مشترك به‌صورت مشترك ميان آنان تقسيم خواهد شد. مگر آن‌كه هر يك از زوجين دليل و مدركي براي تعلق آن مال به خود داشته باشند.

نحوه طرح دادخواست استرداد جهيزيه بعد از فوت شوهر

براي استرداد جهيزيه در ابتدا لازم است زن دادخواست پس گرفتن جهيزيه را تقديم دادگاه نمايد.

توجه داشته باشيد از آن‌جا كه مالك اصلي جهيزيه زن است بنابراين با فوت شوهر، اسباب و اثاثيه‌اي كه به عنوان جهيزيه مدنظر است جزو تركه (اموال برجا مانده از شوهر) به حساب نمي‌آيد.

در حقيقت پس دادن جهيزيه زن ديني است كه بر گردن شوهر است. بنابراين پيش از تقسيم ارث ميان وراث شوهر، جهيزيه بايد به زن پس داده شود.

اين مورد اعم از آن است كه عين جهيزيه باقي باشد يا به‌طور عمدي قبل از فوت، توسط شوهر از بين رفته باشد.

براي مثال ممكن است شوهر پيش از فوت خود و بدون اجازه زن اموالي از جهيزيه را به فروش برساند. حال با فوت او امكان مطالبه قيمت يا مثل آن وسيله از ارث او وجود دارد.

در اين حالت زن مي‌تواند دادخواست استرداد جهيزيه عليه وراث مرد را به همراه اصل عقدنامه و ليست سياهه يا فاكتور خريد در دادگاه طرح نمايد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي مطلب  آيا مي‌توان مهريه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه تبديل كرد؟  را مطالعه كنيد.

پيرامون اين قضيه كه تهيه جهيزيه به عهده دختر است يا پسر، بحث‌هاي زيادي شده و عده‌اي با دلايل قانوني آن را وظيفه پسر عنوان مي‌كنند.

زن مالك وسايلي است كه با خود به خانه مشترك مي‌برد و تا زماني كه زوجين در كنار هم زندگي كنند، مالكيت آن‌ها تنها براي زن خواهد بود. در اين مطلب از مجله دلتا قصد داريم به موضوع فروش جهيزيه زن بپردازيم.

آيا خريد جهيزيه به عهده دختر است؟

يكي از سوالاتي كه ممكن است براي خيلي از افراد پيش بيايد اين است كه آيا خريد جهيزيه وظيفه دختر است يا خير؟

براي پاسخ به اين سوال بايد بگوييم كه با نگاه كردن به گذشته و دوران قديم، به اين نتيجه مي‌رسيم كه عرف بر اين بوده تا خانواده دختر جهيزيه را تهيه كنند.

اما اگر به قانون و دين نگاهي بياندازيم، خواهيم ديد كه تهيه جهيزيه نه تنها از وظايف زن نيست، بلكه يكي از وظايف مرد محسوب مي‌شود.

در ماده ۱۱۰۷ قانون مدني نفقه به اين صورت تعريف شده است: ” نفقه عبارت است از همه نيازهاي متعارف و متناسب با وضعيت زن از قبيل مسكن، البسه، غذا، اثاث منزل، هزينه‌هاي درماني، بهداشتي و خادم در صورت‌ عادت يا احتياج به‌واسطه نقصان يا مرض.”   با استناد به اين ماده مي‌توان به قطعيت گفت كه تهيه جهيزيه از جمله وظايف مرد است.

جرم فروش جهيزيه زن بدون اجازه

همان‌طور كه گفته شد مالكيت تمام وسايلي كه زن به خانه مي‌آورد، براي زن خواهد بود.

مرد تنها اجازه استفاده از اين لوازم را دارد. مرد نمي‌تواند مالكيت آن‌ها را داشته باشد.

اين يعني مرد اجازه فروش هيچ يك از وسايل را ندارد و در صورتي‌كه اين كار را بدون رضايت همسرش انجام دهد، مرتكب جرم شده است.

در اين شرايط زن مي‌تواند از طريق قانون و مراجع كيفري بر عليه همسرش شكايت كند.

طرح دعوي مي‌تواند با عنوان خيانت در امانت يا فروش مال غير صورت گيرد. علاوه بر مسئله فروش جهيزيه، چنانچه مرد اقدام به تخريب جهيزيه همسر خود كند، مجرم شناخته شده و بايد مسئوليت عواقب كار خود را بپذيرد.

تخريب عمدي اموال خانه توسط مرد قابليت پيگيري كيفري دارد. قانون در اين شرايط نيز مجازاتي براي مرد در نظر مي‌گيرد كه معمولا شامل حبس بين ۶ ماه تا ۳ سال است.

دعواي استرداد جهيزيه زن

زماني‌كه مرد اقدام به فروش جهيزيه همسرش كند، زن اين امكان را دارد تا با طرح دعواي استرداد همسرش را مجازات كند.

در اين شرايط داداگاه جلسه‌اي را تشكيل مي‌دهد تا به موضوع رسيدگي شود.

در جلسه دادگاه زن بايد سياهه جهيزيه يا همان فاكتور خريد لوازم خود را داشته باشد تا براي قاضي محرز شود كه زن مالك اين وسايل بوده است.

بعد از آن اگر ادعاي زن از طرف همسرش مورد قبول شود، مرد موظف خواهد بود تا تمام لوازم فروخته شده را بازگرداند.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي آيا ميان نفقه زن خانه‌دار با زن شاغل تفاوت وجود دارد؟ مطالعه كنيد.

​

جهيزيه يا وسايل و لوازمي كه زن براي شروع زندگي مشترك با خود به همراه مي‌آورد در مالكيت زن است به عبارت ديگر زن مالك جهيزيه است و مرد تنها مي‌تواند از اين وسايل استفاده كند

​

در بيشتر اوقات پس از وقوع اختلاف بين زوجين هر يك از آن‌ها از اهرم‌هاي قانوني براي به زانو درآوردن طرف مقابل استفاده مي‌كنند. يكي از اين اهرم‌هاي فشار، جهيزيه است. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي موضوع تكليف جهيزيه پس از طلاق مي‌پردازيم.

تكليف جهيزيه پس از طلاق

طبق قانون، شوهر اجازه فروش جهيزيه زن را پس از طلاق ندارد زيرا اين اموال به زن تعلق دارد و شوهر فقط تا زمان بقاي زندگي مشترك حق استفاده از اين اموال را دارد نه فروش آن‌ها را.

اين در حالي است كه زن حق دارد اين اموال را از زندگي مشترك خارج كند، چون اين اموال به او اختصاص دارد و هر مالكي حق هر گونه دخل و تصرف نسبت به اموال خود را دارد، اما گاهي اوقات اتفاق مي‌افتد كه برخي از مردان اقدام به فروش جهيزيه همسران‌شان مي‌كنند كه البته پاسخ قانون‌گذار به اين اقدام غيرقانوني اين چنين است:

با فروش اين اموال توسط شوهر، او مسئوليت جبران خسارت و برگرداندن عين يا مثل يا قيمت آن‌ها را دارد. البته فروش اين اموال از سوي شوهر مي‌تواند از سوي دادسرا و دادگاه به عنوان فروش مال غير مورد رسيدگي قرار گيرد. اگر برابر حكم دادگاه، شوهر با فروش جهيزيه به عنوان فروش مال غير، محكوم شود علاوه بر مجازات مقرر درخصوص كلاهبرداري مكلف است، عين مال يا در صورت نبودن عين مال، مثل يا قيمت آن را به زوجه برگرداند و براي اين امر نيازي به ارائه دادخواست حقوقي نيست.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب نفقه به زن شاغل تعلق مي‌گيرد؟ را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

طلاق در دوران عقد و نكاتي كه بايد بدانيد!

طلاق به دليل نازايي هر يك از زوجين به چه صورت است؟

زناني كه عده طلاق ندارند

جدايي زن با داشتن حق طلاق

در صورت خيانت شوهر مي‌توان طلاق گرفت؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

مطابق با قانون، تهيه جهيزيه از مصاديق نفقه است و شوهر موظف به تهيه آن است و زن بر اساس عرف جهيزيه را تهيه مي‌كند.

​

جهيزيه اهدايي از جانب خانواده دختر صرفا نشانه محبت و پيشكشي از سوي خانواده زن، از سر علاقه و احترام به فرزند و نيز كمكي به زوج جوان در آستانه شروع زندگي‌شان است. در اين نوشتار از مجله اينترنتي دلتا به بررسي موضوع تهيه جهيزيه مي‌پردازيم.

تهيه جهيزيه

بر اساس عرف، تهيه جهيزيه با زن است و او براي رفتن به خانه همسر خود بايد جهيزيه تهيه كند. از سويي ديگر شوهر موظف است به همسر خود نفقه پرداخت كند و بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدني نفقه عبارت است از همه نياز‌هاي متعارف و متناسب با وضعيت زن از قبيل مسكن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزينه‌هاي درماني و بهداشتي، اما اگر شوهر با وجود استطاعت مالي از دادن نفقه به همسر خود امتناع كند بايد مجازات كيفري كه براي او در نظر گرفته شده است را طي كند. برابر ماده ۵۳ قانون حمايت خانواده، هر كس با داشتن استطاعت مالي نفقه زن خود را در صورت تمكين ندهد، به حبس تعزيري درجه شش محكوم مي‌شود.

​

(براي مشاوره حقوقي در خصوص ازدواج با بخش پرسش و پاسخ حقوقي مجله دلتا با ما در ارتباط باشيد.)

بر همين اساس زوج حق ندارد، زوجه را مجبور به گرفتن جهيزيه كند؛ به همين دليل زوجه مي‌تواند هر زماني كه خواست جهيزيه خود را پس بگيرد و اگر با ممانعت زوج مواجه شد با طرح دادخواستي تحت عنوان استرداد جهيزيه اين امر انجام مي‌شود؛ بنابراين طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدني تهيه وسايل زندگي همان نفقه است و تهيه آن بر عهده شوهر است و براي زن در اين مورد هيچ تكليف شرعي و قانوني نيست.

پيشنهاد مطالعه: براي مطالعه مطلب در صورت ناتواني در پرداخت مهريه چه بايد كرد؟ ، مجله حقوقي دلتا را دنبال كنيد.

همچنين بخوانيد:

حق حبس مهريه و شرايط آن

موارد صدور چك سفيد امضا

تعلق مهريه با تمكين ارتباط دارد؟

چگونه حرفه‌اي چك بكشيم؟

در صورت ناتواني در پرداخت مهريه چه بايد كرد؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​

​

به طور كلي اموال، وسايل و اثاث منزل كه بر طبق رسم و رسوم زن به خانه شوهر مي‌آورد، تحت عنوان جهيزيه شناخته مي‌شود.

​

علي رغم اينكه از لحاظ قانوني به هنگام ازدواج تهيه جهيزيه از وظايف زن به شمار نمي‌رود، با اين حال طبق عرف جامعه اين امر از سوي زوجه و خانواده وي صورت مي‌گيرد. در صورتي كه زوجين طي زندگي مشترك خود تصميم به جدايي از يكديگر بگيرند، بايد در مورد جهيزيه موجود تعيين و تكليف شود. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي پس گرفتن جهيزيه و نكات قانوني استرداد جهيزيه مي‌پردازيم.

پس گرفتن جهيزيه 

مطابق با ماده ۱۱۰۷  قانون مدني، تهيه اثاث خانه به عهده مرد گذاشته شده و زن اساسا وظيفه‌اي جهت تامين اثاث منزل ندارد، با اين حال در صورتي تهيه آن را به عهده گيرد و به عنوان اثاث خانه در اختيار مرد قرار دهد، مي‌تواند آن را مطالبه كند. به اين منظور در صورتي كه بر اساس اقرار مرد، شهادت شهود يا فهرست سياهه و ديگر دلايل محكمه‌پسند ثابت شود كه زن مقدار و اقلام مشخصي از اثاث را به عنوان جهيزيه به خانه مرد آورده و تحويل مرد داده، هر زمان اراده كند مي‌تواند از زوج اين وسايل را پس بگيرد و زوج حق مخالفت ندارد.

آيا استرداد جهيزيه قبل از طلاق امكان پذير است؟ 

پاسخ به اين سوال مثبت است چرا كه زن مالك آن وسايل است. اموال و وسايلي را كه شوهر در طول زندگي مشترك خريداري مي‌كند حتي آنچه را كه در خرابي يا استهلاك جهيزيه زن خريداري مي‌كند، جزء جهيزيه محسوب نمي‌شود. جهيزيه همان است كه در شروع زندگي مشترك زن به خانه شوهر آورده است و اگر در طول زمان اين وسايل خراب يا مستهلك شوند، شوهر مسئوليتي و تكليفي براي پرداخت وجه آن يا دادن جايگزين ندارد؛ بنابراين اگر سالياني از زندگي گذشته باشد بديهي است كه بعضي از وسايل منزل مستهلك و يا بعضا خراب شوند. زن اگر بخواهد دادخواست استرداد جهيزيه بدهد فقط آنچه باقي مانده را مي‌تواند مسترد كند.

​

استرداد جهيزيه چگونه انجام مي‌شود؟  

يكي از اركان اساسي كه در دعوا استرداد جهيزيه نقش كليدي بازي مي‌كند سياهه يا ليست وسايل جهزيه است كه زن به هنگام ازدواج به خانه مرد برده است. ليست اقلام جهيزيه يا همان سياهه از دير باز در كشورمان رايج بوده است و نمونه‌هاي خطي قديمي به كرات ديده شده است. به اين منظور معمولا فهرستي كامل از جهيزيه با جزييات آن تهيه و پس از استقرار در خانه شوهر از وي امضا اخذ مي‌كنند كه اين اقلام به منزل وي آورده شده است. جهت طرح دعوا استرداد جهيزيه زن مي‌تواند از طريق دادگاه خانواده يا شورا حل اختلاف به استناد سياهه دادخواست تقديم كند.

آيا فروش جهيزيه توسط زوج تعقيب كيفري به دنبال دارد؟

اصولا جهيزيه بە رسم امانت از سوي زوجه در اختيار زوج قرار مي‌گيرد و زوج فقط مي‌تواند از منافع آن استفاده كند. با توجه به مال بودن جهيزيه و اختصاص اين اموال به زن، در صورتي كه مرد جهيزيه همسرش را به فروش برساند، ممكن است با اتهام فروش مال غير كه مجازات آن درحكم كلاهبرداري است، روبرو شود و تحت تعقيب كيفري قرار گيرد.

مطلب پيشنهادي: براي آشنايي بيشتر با نكات حقوقي جهيزيه طبق قانون بر عهده كيست؟ را مطالعه كنيد.

همچنين بخوانيد:

عواقب فروش جهيزيه بدون اجازه زن

در چه مواردي زن مجاز به عدم تمكين است؟

با ازدواج مجدد زن مهريه قطع مي‌شود؟

در چه مواردي مهريه به زن تعلق نمي‌گيرد؟

با مجله حقوقي دلتا همراه باشيد

​