سهم الارث

مجله حقوقي

سهم‌الارث‌هايي كه در مورد آن‌ها نمي‌دانيد

۲۵ بازديد

بعد از فوت هر شخص، يكي از مسايل حقوقي كه بازماندگان را درگير مي‌كند، مقوله تقسيم ارث يا ماترك (تركه) است.

سهم الارث هايي كه نمي‌ دانستيد

در جريان تقسيم ارث، تعيين افرادي كه مي‌توانند از ماترك متوفي ارث سهمي داشته باشند بسيار مهم است و بايد تعيين شود كه چه كساني بعد از متوفي صاحبان اموال وي هستند. در اين نوشتار از مجله دلتا به موضوع سهم الارث هايي كه نمي‌ دانستيد مي‌پردازيم.

آيا فرزند خوانده ارث مي‌برد؟

درحالتي كه كودكي به فرزندي پذيرفته مي‌شود، قانون حمايت از كودكان بي‌سرپرست مصوب۵۴ پاره‌اي از حقوق و تكاليف خانواده نسبي را براي خانواده بدون سرپرست مقرر داشته است، چندان كه مي‌توان گفت كودك فرزندخوانده از جهت حضانت و ولايت و انفاق در حكم فرزند خانواده است. ماده ۲ به صراحت فرزندخواندگي را از موجبات ارث نمي‌داند. پس نه فرزندخوانده از زن و شوهر ارث مي‌برد نه آنان در زمره وارثان فرزندخوانده درمي‌آيند.

وضعيت ارث طفل ناشي از تلقيح مصنوعي

تلقيح مصنوعي درصورتي نسب طبيعي را مشروع مي‌سازد كه از نطفه شوهر باشد يا ندانسته انجام شود. ولي اگر به عمد و ميان دو بيگانه انجام پذيرد درحكم رابطه ميان دو بيگانه است و نبايد آن را از موجبات ارث شمرد.

سهم‌الارث مادر و نامادري

نامادري از فرزند و فرزند از نامادري ارث نمي‌برد زيرا ارث يا به قرابت است يا تسبيب و درمورد نامادري اين دو سبب وجود ندارد. درمورد سهم‌الارث مادر نيز بايد افزود: مادر جزء وراثي است كه به فرض ارث مي‌برد. چنانچه متوفي فرزند داشته باشد سهم‌الارث مادر يك ششم و چنانچه فرزند نداشته، سهم‌الارث مادر يك سوم خواهد بود.

 سهم الارث

سهم‌الارث خنثي

از آنجا كه مقررات ارث از فقه گرفته شده و نگاه جنسيتي به اين مساله وجود دارد در تقسيم تركه شناخت جنسيت اهميت دارد.

اصولا تشخيص جنسيت مشكل نيست منتها گاهي فرد نشانه‌هاي هردو جنس را دارد. طبق ماده۹۳۹ قانون مدني؛ در تمام موارد مذكور در اين مبحث اگر وارث خنثي بوده و از جمله وارثي باشد كه ذكور آن‌ها دو برابر اناث مي‌برند سهم‌الارث او به طريق ذيل معين مي‌شود: اگر علايم رجوليت غالب باشد سهم‌الارث يك پسر از طبقه خود و اگر علايم اناثيت غلبه داشته باشد سهم‌الارث يك دختر از طبقه خود را مي‌برد و اگر هيچ‌يك از علايم غالب نباشد نصف مجموع سهم‌الارث يك پسر و يك دختر از طبقه خود را خواهد برد.

سهم‌الارث افراد داراي اختلال جنسي

ترنس‌ها افرادي هستند كه هويت جنسي‌شان با جنسيت‌شان تفاوت دارد. اين امر يك اختلال رواني بوده و تاثيري در ميزان ارث ايشان ندارد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب حكم فروش سهم‌الارث ساير ورثه بدون اجازه چيست؟ را مطالعه كنيد.

شرايط و مراحل فروش سهم‌الارث

۱۸ بازديد

موضوع فروش سهم‌الارث يكي از مسائلي است كه اين روزها در دادگاه‌ها و مراجع ايران مي‌توان به وفور آن را مشاهده كرد.

شرايط فروش سهم الارث

از آن جايي كه معمولا اموال به جا مانده از متوفي مشاع بوده و قابل افراز نيستند، عملا وراث نيز در فروش سهم خود دچار مشكل مي‌شوند. در اين نوشتار از مجله دلتا به موضوع شرايط فروش سهم الارث مي‌پردازيم.

شرايط فروش سهم‌الارث

در هنگام فروش سهم‌الارث، بايد مجموعه‌اي از شرايط وجود داشته باشند. اين شرايط در متن ماده ۱۹۰ قانون مدني، مورد اشاره قرار گرفته‌اند. بر اساس اين ماده، شرايط لازم براي صحت معامله، به پنج مورد زير طبقه‌بندي مي‌شوند:

  • قصد
  • رضا
  • اهليت
  • معين بودن موضوع معامله
  • مشروعيت جهت معامله

قصد فروش سهم‌الارث

وارثي كه براي فروش سهم‌الارث به غير اقدام مي‌كند، بايد قصد خود را به وسيله ايجاب يا قبول نشان دهد. البته طرف مقابل نيز ملزم به اظهار قصد خود است.

در گذشته، صرف اعلام قصد فروش با گفتار يا رفتار كفايت مي‌كرد اما در حال حاضر، امضا و اثر انگشت عقود، بهترين راه براي نمايش اراده است.

بنابراين فروش سهم‌الارث به غير در فرضي كه يكي از طرفين، در حالت مستي يا بيهوشي است، از نظر حقوقي اشكال دارد و نمي‌توان گفت كه معامله، به شيوه‌اي صحيح انجام شده است.

رضا

رضايت نفساني هر يك از طرفين نيز در دسته انواع شرايط فروش سهم‌الارث قرار مي‌گيرد. در حقيقت تا زماني‌كه شخص، براي فروش سهم خود، رضايت نداشته باشد، معامله نافذ نخواهد بود. اين مساله به ويژه زماني محقق مي‌شود كه افراد، مورد تهديد و اجبار قرار گيرند.

به عبارت ديگر در صورت وجود هر گونه اكراه و تهديد شخص توسط ساير اشخاص، معامله شكل گرفته غير نافذ است و نفوذ معامله نيز منوط به رضايت بعدي شخص موضوع اكراه خواهد بود.

اهليت

منظور از اهليت، شايستگي شخص براي تصرف در اموال و حقوق قانوني او است. قانون‌گذار ايران، مصاديق اهليت را در سه دسته طبقه‌بندي كرده است. اين سه دسته به شرح زير هستند:

  • عقل
  • بلوغ
  • رشادت

نقطه مقابل موارد بالا به ترتيب جنون، صغر و سفاهت است كه در صورت تحقق آن‌ها، عقد تنظيم شده غير نافذ يا حتي باطل خواهد شد. بنابراين در هنگام تنظيم عقد، به موارد بالا و شرايط قانوني حاكم بر آن‌ها توجه داشته باشيد.

معين بودن موضوع معامله

موضوع معامله شما، سهم‌الارثي است كه به وارث تعلق گرفته است. اين موضوع بايد به ميزان متعارف، آشكار و معين باشد، به‌طوري‌كه از تحقق هر گونه ترديد و سردرگمي جلوگيري كند. به نظر مي‌رسد اين مساله در اكثر اوقات رعايت مي‌شود. در خصوص فروش سهمي كه حالت اشاعه دارد نيز مشكلي وجود نخواهد داشت.

مشروعيت جهت معامله

منظور از جهت، هدف و انگيزه از معامله است. مطابق قانون در فروش سهم‌الارث، ضروري نيست كه طرفين، جهت انجام معامله را بيان يا آن را در متن عقد خود ذكر كنند.

اما در فرضي كه به جهت معامله اشاره مي‌شود، اين جهت بايد مشروع و بر اساس قانون فروش سهم‌الارث باشد. در غير اين‌صورت، عقد تنظيم شده، باطل است.

فروش سهم الارث

مراحل فروش سهم الارث

براي فروش سهم قانوني، مراحل خاصي وجود ندارد. اين مساله مانند فروش اموال متوفي نيست كه حضور مقامات قضايي نيز براي انتقال آن لازم باشد.

بنابراين به راحتي مي‌توانيد با تنظيم عقد مناسب خود، براي انتقال سهم‌الارث اقدام كنيد. البته توجه داشته باشيد كه فروش سهم‌الارث محجور تابع نكات خاصي است و با فروش سهم به شيوه عادي تفاوت دارد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب نحوه تقسيم ارث بين فرزندان دختر و پسر را مطالعه كنيد.

حكم فروش سهم‌الارث ساير ورثه بدون اجازه چيست؟

۱۸ بازديد

بعد از دريافت اسنادي هم‌چون گواهي حصر وراثت يا حتي انجام اقداماتي مانند تقسيم ارث، ممكن است ورثه، براي فروش سهم‌الارث خود اقدام كنند.

فروش سهم‌ الارث ساير ورثه

با توجه به وضعيت امروز خانواده‌ها و نياز به سرمايه براي تامين معاش، معمولا مشاهده مي‌كنيم كه ورثه، سهم‌الارث خود را به ساير اشخاص، انتقال مي‌دهند. اين انتقال، ممكن است به وسيله قرارداد فروش سهم‌الارث انجام شود. در اين نوشتار از مجله دلتا به موضوع فروش سهم‌ الارث ساير ورثه مي‌پردازيم.

فروش سهم‌الارث به غير

با فوت متوفي، وراث قائم مقام قانوني او در ماترك مي‌شوند. پس از تصفيه ديون متوفي، هركدام از ورثه مي‌تواند حتي بدون رضايت ساير ورثه، مقدار سهم‌الارث خود را به هر شخصي كه بخواهد ولو به غير از وراث واگذار كند. در اين خصوص منع قانوني وجود ندارد و ساير وراث هم نمي‌توانند از آن جلوگيري كنند.

فقط در يك مورد كه اگر ورثه دو نفر باشند و يكي از ورثه سهم‌الارث مال غير منقول را به شخص ديگري بفروشد، ورثه ديگر مي‌تواند از حق شفعه استفاده كند و با پرداختن ثمن معامله به خريدار كل ملك را متصرف شود. اين استثنا فقط براي مال غير منقول و بودن دو ورثه است نه بيشتر.

 اجاره ملك موروثي بدون اجازه ساير ورثه

اين عمل نيز كلاهبرداري محسوب مي‌شود. انتقال منافع(اجاره) هم بدون رضايت مالكيت مشاعي جرم محسوب مي‌شود. مضاف بر اينكه ذي‌نفع مي‌تواند ابطال عقد اجاره منعقد شده را از دادگاه تقاضا كند.

نكته: در خريد يا اجاره املاك موروثي بسيار دقت كنيد. اولا همه وراث بر طبق گواهي انحصار وراثت امضاء كرده باشند. ثانيا اگر بعضي از آن‌ها حضور ندارند وكيل آن‌‌ها كه وكالتنامه محضري داراي حدود اختيارات كامل است، به جاي او امضا كند.

فروش سهم‌ الارث

فروش سهم‌ الارث ساير وراث بدون رضايت آن‌‌ها

قطعا كلاهبرداري محسوب مي‌شود و مشمول قانون انتقال مال غير مصوب ۱۳۰۸ و در حكم كلاهبرداري است. كه حداقل يكسال حبس به انضمام پرداخت جريمه معادل قيمت مال فروخته شده دارد. از لحاظ حقوقي نيز معامله مال غير اثري در تمليك ندارد و شخص ذي نفع مي‌تواند درخواست ابطال انتقال بدون رضايت خود را كند.

توجه داشته باشيد كه خريدار هم با علم به اين‌كه مال غير را خريداري مي‌كند، كلاهبردار محسوب مي‌شود.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب در چه صورت پدر و مادر از فرزند خود ارث مي‌برند؟ را مطالعه كنيد.

نحوه گرفتن سهم الارث

۲۲ بازديد

واژه ارث در معناي حقوقي آن رسيدن اموال منقول و غيرمنقول شخص متوفي به وراث آن شخص پس از تسويه بدهي و ديون شخص متوفي است.

نحوه گرفتن سهم الارث

در قوانين حقوقي كشور ما در هنگام فوت يك شخص قوانيني در جهت توزيع و تقسيم اموال وي به وراث آن شخص تنظيم شده است. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي نحوه گرفتن سهم الارث مي‌پردازيم.

نحوه گرفتن سهم الارث

اگر طلبي از شخص متوفي وجود داشته باشد، قبل از اقدام به تقسيم ارث آن طلب بايد پرداخت و رضايت طلبكار جلب شود و يا اگر شخص متوفي داراي وصيت‌نامه‌اي تحت عنوان وقف بخشي از مال خود باشد، ابتدا وقف بايد انجام و سپس تقسيم ارث صورت پذيرد. مهريه زوجه نيز در صورت پرداخت نشدن آن در هنگام فوت شخص متوفي اگر توسط زوجه درخواست شود، جز ديون متوفي محسوب مي‌­شود كه بايد پرداخت و بعد از آن تقسيم انجام شود. افراد بسته به رابطه‌اي كه با شخص فوت شده دارند، در شرايط متفاوت و مقادير متفاوت از ارث سهم مي‌­برند.

نحوه گرفتن سهم الارث

نحوه تعلق ارث به افراد چگونه است؟

  • در ارث زن و شوهر، اگر مرد فوت كند و زن از مرد فوت شده داراي فرزند نباشد يك چهارم اموال متوفي به وي تعلق مي­‌گيرد.
  • در صورتي كه زن از مرد فوت شده داراي فرزند باشد يك هشتم اموال متوفي سهم الارث زن خواهد بود.
  • در صورتي كه مرد داراي چند همسر باشد؛ و در زمان فوت زن ها در عقد دائمي وي باشند به هر يك از آن‌ها يك هشتم ارث شوهر تعلق مي‌­گيرد.
  • در صورتي كه زن فوت كند، اگر داراي اولاد نباشد شوهر يك دوم از اموال وي را به ارث مي­‌برد.
  • در صورتي كه فرزندي پيش از پدر خود فوت شود. از ارث پدري خود سهمي نمي­‌برد در نتيجه فرزندان وي نيز از ارث پدربزرگ خود محروم هستند، مگر در شرايط فقدان وراث از طبقات گفته شده؛ يعني اگر هيچ وارثي از طبقات ارث براي اموال متوفي وجود نداشته باشد، در اين صورت داراي سهم الارث خواهند بود.

اگر اموال موروثي در تصرف برخي وراث باشد، چه بايد كرد؟

پس از تقسيم اموال ما ترك بين وراث، اگر اموال منقولي كه به يكي از وراث تعلق مي‌­گيرد، در تصرف وارث ديگري باشد، در اين صورت وارث اول كه مال به او به ارث رسيده است مي­‌تواند دعوا خود را به طرفيت وارث دوم در رابطه با درخواست سهم الارث مطرح كند. اگر اموال غير منقولي كه به يكي از وراث تعلق مي­‌گيرد در تصرف وارث ديگري باشد، در اين صورت وارث اول كه مال به او به ارث رسيده است، مي‌­تواند دعوا خلع يد را مطرح كند.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطلب مزايا تنظيم وصيت نامه را مطالعه كنيد.

اموال را تا چه ميزان مي‌توان وصيت كرد؟

۴۸ بازديد
اينكه شخص تا چه ميزان از اموالش را مي‌تواند وصيت كند امري است كه عدم توجه به آن سبب بروز اختلافات بسياري مي‌شود.
وصيت اموال

وصيت در دين اسلام عمل مستحبي است كه به آن تاكيد فراوان شده است. به همين دليل است كه در شرع و قانون، حد و ميزان وصيت اموال تعيين شده است و در صورتي كه بيشتر از آن باشد، ورثه متوفي اختيار اين را دارند كه وصيت بيشتر از حد مشخص شده را قبول و يا رد كنند و اين نكته در همه انواع وصيت نامه بايد رعايت شود. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي ميزان وصيت اموال مي‌پردازيم.

وصيت تا يك‌سوم اموال

بر اساس قانون مدني هر فرد مي‌تواند همه اموالش را وصيت كند. اين وصيت تا ثلث (يك سوم) آن نياز به تنفيذ (رضايت و قبول) توسط ورثه متوفي ندارد. اما اگر بيشتر از يك سوم باشد، براي اينكه اجرا شود ورثه بايد به آن رضايت داشته باشند و به اصطلاح آن را تنفيذ كنند. همچنين، در صورتي كه وصيت به نفع يكي از ورثه باشد، علاوه بر آنچه كه به موجب وصيت به اين شخص تعلق مي‌گيرد، در ارث نيز سهيم خواهد بود و وصيت باعث محروم ماندن از ارث نخواهد شد. وصيت در صورتي اجرا مي‌شود كه ابتدا هزينه‌هاي كفن و دفن و سپس بدهي هاي متوفي پرداخت و اگر مالي باقي بود به وصيت عمل ‌شود.

 

وصيت اموال

 

وصيت بيشتر از يك‌سوم اموال

اگرچه وصيت كننده (موصي) مي‌تواند تمام اموال و دارايي‌هاي خود را براي بعد از فوت وصيت كند، اما اين ورثه هستند كه بايد وصيت بيشتر از ثلث را قبول كنند. در واقع، زماني‌كه متوفي بيشتر از يك‌سوم اموال خود را وصيت كرده باشد ورثه مي‌توانند اين وصيت را قبول يا رد كنند كه اين امر براي رعايت حقوق ورثه است. اگر ورثه وصيت بيشتر از يك سوم را رد كنند فقط تا همان ميزان يك سوم به وصيت عمل مي‌شود؛ اما اگر قبول كنند وصيت اجرا خواهد شد. اگر تعدادي از ورثه وصيت بيشتر از ثلث را رد ولي تعدادي از ورثه آن را قبول كنند، در اين صورت مقدار بيش از ثلث فقط از سهم الارث كساني كه آن را پذيرفته اند، كسر خواهد شد.

پيشنهاد مطالعه: براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر در زمان بخشش مهريه به چه نكاتي بايد توجه كرد؟ را مطالعه كنيد.

ارث زن در ازدواج موقت

۴۲ بازديد

بنا بر ماده 867 قانون مدني، ارث به فوت حقيقي يا به فوت فرضي مورث تحقق پيدا مي‌كند.

ارث زن در ازدواج موقت

ازدواج موقت اگرچه اسمش موقت است اما بيشتر احكام مربوط به نكاح و زوجيت در آن جاري است. در ازدواج موقت دو نكته مهم وجود دارد كه در ازدواج دائم موضوع كمي متفاوت است. در ازدواج موقت شرط تعيين مهريه و تعيين مدت عقد يك شرط اساسي محسوب مي‌شود و در صورتي‌كه مدت يا مهريه قيد نشود، عقد دچار اشكال مي‌شود. مهم‌ترين تفاوت بين ازدواج موقت و ازدواج دائم، ارث بردن زن و شوهر از يكديگر است. از جمله اشخاصي كه بر اساس قانون مدني از هم ارث مي‌برند، زن و شوهري هستند كه با هم عقد كرده باشند و در حين فوت، در زوجيت هم باشند. در قانون مدني، ارث زن از شوهر در عقد دائم مشخص شده است، اما در نكاح موقت در قانون مورد پيش‌بيني قرار نگرفته است. در اين نوشتار از مجله دلتا به بررسي ارث زن در ازدواج موقت، مي‌پردازيم.

ميزان ارث زن

بنا بر ماده ۸۶۴ قانون مدني ارث زن، از شوهر چنين مشخص شده است كه از جمله اشخاصي كه از هم ارث مي‌برند، هريك از زوج‌ها است كه در حين فوت ديگري زنده باشند. از جمله شرايط ارث بردن زن، از مرد اين است كه زن و مرد با هم عقد كرده باشند و در حين فوت ديگري زنده باشند. سهم ارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند و نداشتن فرزند با هم تفاوت دارد، در صورتي كه مرد صاحب فرزند نباشد، سهم زن يك چهارم است اما در صورتي كه مرد فرزند داشته باشد، ارث زن يك هشتم است.

ارث زن در ازدواج موقت

ارث زن در عقد موقت

بنا بر ماده ۹۴۰ قانون مدني رابطه ارث ميان زوج‌هايي برقرار شده است، كه عقد دائم كرده باشند. بر اساس اين ماده زوج‌ها كه زوجيت آن‌ها دائمي بوده و ممنوع از ارث نباشند، از يكديگر ارث مي‌برند. ارث نبردن زن در نكاح موقت، بر اساس قواعد فقهي است كه در قانون مدني هم از مفهوم مخالف ماده ۹۴۰ مي‌توان آن را مشخص كرد. ارث بردن، جزء احكام آمره هستند و توافق بر خلاف آن، مجاز نيست. شرط ارث بردن، در عقد موقت صحيح نيست، چرا كه شرط ارث در عقد موقت، ميزان سهم الارث ديگران را تحت تاثير قرار خواهد داد.

براي آشنايي با نكات حقوقي بيشتر مطالبه مهريه در عقد موقت را مطالعه كنيد.